Z cyklu „U-bootwaffe” … cz. 25 - U 421 Typ VIIC

U 421 Typ VIIC
Stocznia:	Danziger Werft AG Danzig
Numer zamówienia:	122
Zamówienie:	10.04.1941
Położenie stępki:	20.01.1942
Wodowanie:	24.09.1942
Wcielenie do służby:	13.01.1943
Numer pocztowy:	M 49 743

Przebieg służby:
13.01.1943 – 31.10.1943	8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi)
01.11.1943 – 31.03.1944	9 Flotylla U-bootów, Brest (okręt bojowy)
01.04.1943 – 29.04.1943	29 Flotylla U-bootów, Tulon (okręt bojowy)
29.04.1943	Zatopiony podczas nalotu amerykańskich bombowców na port i bazę morską w Tulonie.

Dowódcy:
13.01.1943 – 29.04.1944	LT ~ OL Hans Kolbus

Liczba patroli: 2

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/0

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0

Okres służby U 421 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
14.01. – 05.02.1943	Danzig – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAG I.
06.02. – 10 .02.1943	Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach miejscowego oddziału TEK.
10.02. – 11.02.1943	Danzig – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAK
13.02. – 14.02.1943	Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach UAG-Schall.
15.02. – 17.02.1943	Kiel – próby w ramach miejscowego oddziału UAK.
19.02. – 22.02.1943	Danzig – pobyt w stoczni Holm w celu przeprowadzenia naprawy jednego z silników diesla.
23.02. – 02.03.1943	Hela – szkolenie załogi w ramach Agru-Front.
03.03. – 09.03.1943	Hela – szkolenie taktyczne dla dowódców, oficerów wachtowych oraz radiotelegrafistów. Poza tym w okresie tym na okręcie szkolono kandydatów na stanowisko głównego mechanika..
05.03.1943	Bałtyk – godz. 09:25 kolizja z siecią rybacką, w wyniku której uszkodzeniu uległ peryskop wachtowy.
09.03. – 10.03.1943	Danzig – pobyt w stoczni w celu wymiany uszkodzonego peryskopu.
11.03. – 18.03.1943	Hela – szkolenie kandydatów na stanowisko głównego mechanika
19.03. – 29.03.1943	Hela – szkolenie w morzu w ramach Agru-Front.
30.03. – 31.03.1943	Gotenhafen – załadunek prowiantu.
01.04. – 13.04.1943	Pillau – ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
14.04. – 17.04.1943	Danzig – pobyt w stoczni Holm w celu usunięcia drobnych uszkodzeń.
18.04. – 3 0.04.1943	Gotenhafen – ćwiczenia taktyczne w ramach 27 Flotylli U-bootów.
03.05. – 04.05.1943	Rønne/Bornholm – druga próba hydrofonów w ramach UAG-Schall.
04.05.1943	godzina 22:00 wypłynięcie z Rønne w kierunku bazy w Swinemünde
05.05.1943	AO 7932 – godz. 03:32 detonacja miny na wysokości części dziobowej okrętu, powodująca powstanie poważnych uszkodzeń. O godzinie 07:54 okręt dociera do Swinemünde skąd o 20:32 kieruje się do portu Stettin.
06.05. – 18.05.1943	Stettin – pobyt w stoczni Oderwerke w celu usunięcia odniesionych uszkodzeń.
19.05. – 23.05.1943	Danzig – oczekiwanie na wolne miejsce przy nadbrzeżu miejscowej stoczni.
23.09.1943	Pillau – demagnetyzacja okrętu
24.09. – 02.10.1943	Swinemünde – szkolenie i ćwiczenia w obsłudze broni przeciwlotniczej.
03.10. – 04.10.1943	Sonderburg – próby hydrofonów zakończone niepowodzeniem ze względu na zbyt głośną pracę silników elektrycznych.
05.10. - 28.10.1943	Kiel – pobyt w stoczni Deutsche Werke w celu przebudowy pomostu pod montaż podwójnych działek kal. 20 mm.
29.10. - 30.10.1943	Sonderburg – powtórne próby hydrofonów.
31.10. - 05.11.1943	Kiel – przygotowanie okrętu do wyjścia na pierwszy patrol bojowy.

Patrol 1 (06.11.1943 – 08.01.1944)

06.11. U 421 pod dowództwem Hansa Kolbusa wraz z U 734 oraz U 801 o godzinie 08:00 opuścił bazę w Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Dodatkowo jednostka Kolbusa w pierwszej części swojego patrolu miała dostarczyć do bazy Bergen pięć egzemplarzy detektora Wanze. Osiem godzin później o 16:00 w kwadracie AO 7292 trzy okręty spotkały się z mającym pełnić rolę ich eskorty trałowcem M 455, którego tuż przed północą w kwadracie AO 4489 zluzował dozorowiec V 1709. Następnego dnia w celu uzupełnienia zapasów paliwa i prowiantu o 19:20 zawinięto do Kristiansand, które opuszczono ósmego listopada o godzinie 06:00 ponownie w towarzystwie U 734 i U 801 oraz w eskorcie dozorowca V 5304. Po południu o 16:00 w kwadracie AN 3137 od konwoju odłączył się U 734, który obrał kurs na Atlantyk. Półtorej godziny później o 17:30 pozostałe okręty zawinęły do Stavanger, gdzie spędziły nadchodzącą noc. Następnego dnia o 07:00 okręt Kolbusa wraz z U 801 opuścił Stavanger obierając kurs na Bergen, gdzie dotarł o 15:55. W trakcie pobytu w tamtejszej bazie na brzeg wyładowano pięć egzemplarzy detektora Wanze. Dziesiątego listopada o godzinie 16:10, w towarzystwie trawlera z.o.p. opuszczono Bergen kierując się w stronę Marstein. Następnego dnia o 06:14 (kwadrat marynarki AF 7933) U 421 zszedł w zanurzenie kontynuując dalej marsz pod wodą. Cztery dni później 15 listopada rozpoczęto przedzieranie się przez intensywnie patrolowany przez nieprzyjaciela obszar pomiędzy wyspami Owczymi a Islandią. Dwudziestego pierwszego listopada (kwadrat marynarki AL 2487) na skutek fatalnych warunków atmosferycznych, poczwórne działko przeciwlotnicze zostało wyrwane z podstaw i zmyte za burtę. Trzy dni później 24 listopada o 13:00 na pokładzie U 422 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:

”Petersen i Kolbus obsadzić kwadraty AK 63 – 69.”.

Drugiego grudnia o 13:24 odebrano kolejną depeszę z dowództwa o następującej treści:

„U 629, U 761, U 672, U 544, U 625, U 421, U 734, U 541, U 269, U 962, U 543, U 92, U 653, U 801, U 667 i U 415 utworzyć grupę Coronel. Z ww. okrętów, w związku z planowaną operacją przeciwko szybkiemu, zachodniemu konwojowi ma być stworzona do dnia 05.12., godz. 12:00 linia dozoru od kwadratu AL 1982 do AL. 7195.?.

W/w nieprzyjacielskim zgrupowaniem, był konwój ONS.24, który dzięki odszyfrowanym depeszom Enigmy opłynął zgrupowanie od północy będąc niewykrytym przez żaden z okrętów. Zanim jednak do tego doszło, 4 grudnia o godzinie 06:10 obsadzono przypadającą na kwadrat AL 4437 wyznaczoną pozycję, przystępując następnie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Tego samego dnia w godzinach wieczornych o 18:35 dokonano porównania namiarów na aktualną pozycję okrętu z namiarami otrzymanymi z bratniego U 734. Cztery dni później 8 grudnia o godzinie 04:24 osiągnięto nową pozycję w zgrupowaniu, przypadającą na kwadrat AL 1784. Tego samego dnia o 17:55 na pokładzie U 421 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:

„Oczekiwany konwój prawdopodobnie ominął linię dozoru od północy. Istniejąca do tej pory linia dozoru zostaje rozwiązana. Dnia 11.12. godz. 00:00 przebywają w nowej linii dozoru następujące U-booty: jako grupa Coronel 1: U 311, U 761, U 92, U 672, U 544, U 625, U 653, U 421 od AK 2286 do AK 2831; jako Coronel 2: U 734, U 667, U 541, U 962, U 415, U 543, U 653, U 801, U 618, U 107, U 86 od AK 6815 do AK 9569.”.

Głównym celem obu grup był tym razem wykryty i śledzony przez trzy dni przez samoloty dalekiego zwiadu lotniczego konwój ON.214, którego jednak ze względu na fatalne warunki pogodowe nie udało się żadnemu okrętowi odnaleźć. Czternastego grudnia o godzinie 16:59 na okręcie Kolbusa odebrano kolejną depeszę z BdU o następującej treści:

„U 311, U 629, U 761, U 92, U 672, U 544, U 625, U 653 i U 421 utworzyć grupę Coronel II, dnia 15.12. przebywać o godz. 19:00 w linii wyczekiwania AK 3783 do 6287.?.

Dwa dni później 16 grudnia o godzinie 01:40 osiągnięto nakazaną pozycję w linii wyczekiwania I (kwadrat marynarki AK 6258) a następnego dnia o 04:00 w linii wyczekiwania II (kwadrat marynarki AK 6475). Tego samego dnia o 21:41 otrzymano też następną depeszę z dowództwa o następującej treści:

„Dotychczasowe grupy Coronel 1 i 2 rozwiązane. U 364, U 972, U 981, U 744, U 741 i U 471 utworzą grupę Sylt, linia wyczekiwania 19.12 od AK 3417 do AK 3733; U 960, U 392, U 284, U 976, U 311 i U 629 utworzą grupę Amrum, lina wyczekiwania od AK 2923 do AK 6285; U 92, U 672, U 544, U 625, U 653 i U 421 utworzą grupę Föhr linia wyczekiwania od AK 9219 do AK 9598, linia dozoru BD 3219 do BD 3599.”.

22 grudnia ze względu na brak kontaktu z wrogiem o godzinie 11:57 na wszystkich okrętach w/w grup odebrano nowe rozkazy, które miały następującą treść:

„Okręty grup Sylt, Amrum i Föhr utworzyć grupę Rügen 1 – 6; Rügen 6 = U 625, U 421, U 653. Obsadzić linię dozoru od BE 2127 do 2247. Wykorzystywać nadarzające się szanse do ataku ponieważ wobec mniejszej liczby U-Bootów będzie możliwe tylko krótkie przebywanie w strefie działań.”.

Następnego dnia na przebywającym w zanurzeniu w kwadracie BE 1368 okręcie Kolbusa o 14:18 uzyskano kontakt akustyczny z dwoma jednostkami nawodnymi, którymi po wynurzeniu na peryskopową i identyfikacji przez peryskop okazały się być korweta oraz frachtowiec, które następnie bez powodzenia próbowano zaatakować (winne temu było silnie wzburzone morze). Wieczorem o 21:50 Hans Kolbus zarządził wynurzenie oraz kontynuowanie dalszego marszu w stronę  wyznaczonej pozycji na powierzchni. Dwudziestego czwartego grudnia o godzinie 01:20 w kwadracie BE 2158 odparto trzy próby ataku w wykonaniu nieprzyjacielskiego dwusilnikowego samolotu. Tego samego dnia o 14:30 osiągnięto wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, przystępując następnie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Dwa dni później 26 grudnia, w związku z kończącymi się zapasami paliwa, przebywający aktualnie w kwadracie BE 1399 U 421 rozpoczął marsz powrotny w kierunku bazy w Breście. Dwudziestego ósmego grudnia o 17:12 na okręcie Kolbusa odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:

„Kolbus, Baberg, Lange i Wilberg z maksymalną prędkością kierować się do BE 6938. Okręty utworzą grupę Hela. Od godziny 15:00 nasze niszczyciele i torpedowce prowadzą walkę w BE 6938. T 27 niezdolny do manewrów w 6938. 6 naszych torpedowców przemieszcza się w kierunku wschodnim. 4 nasze niszczyciele prowadzą walkę z krążownikami. Nasz zwiad lotniczy o 09:35 dostrzegł ponton w BE 6921. Na w/w pozycji poszukiwać irlandzkiego frachtowca. Następnie oba kwadraty przeszukać w poszukiwaniu rozbitków.”.

W/w własne jednostki nawodne, które tworzyły: 8 Flotyllę Niszczycieli (Z 27, Z 23, Z 24, Z 32, Z 37, ZH 1) oraz 4 Flotyllę Torpedowców (T 22, T 23, T 24, T 25, T 26 i T 27) dnia 26 grudnia opuściły ujście Żyrondy, by w ramach operacji Trave zapewnić osłonę powracającemu z Dalekiego Wschodu łamaczowi blokady ALSTERUFER. Dwudziestego siódmego grudnia łamacz blokady został wykryty przez łódź latającą Sunderland, co z kolei spowodowało, że alianckie dowództwo do jego przechwycenia wyznaczyło siły składające się z: krążowników HMS ENTERPRISE, HMS GLASGOW, HMS GAMBIA i HMS PENELOPE, stawiacza min HMS ARIADNE oraz dużych francuskich niszczycieli FFL La FANTASQUE i FFL LE MALIN. O 16:15 tego samego dnia ALSTERUFER został zaatakowany rakietami przez bombowiec B-24 Liberator z 311 czeskiego Sqn RAF, w wyniku czego stanął w płomieniach. Prawie dwie godziny później o 18:00 w rejonie ataku pojawił się kolejny bombowiec – tym razem Halifax, który zameldował o tonącej, opuszczanej przez załogę jednostce. Dwudziestego ósmego grudnia wracający do bazy po bezskutecznej próbie zapewnia ochrony łamaczowi blokady zespół okrętów niemieckich został wykryty przez amerykański bombowiec B-24 Liberator z dywizjonu VB-105 US Navy. Wkrótce potem niemieckie jednostki zostały zaatakowane przez 15 Liberatorów z w/w dywizjonu, co skutecznie spowolniło ich marsz oraz umożliwiło ich przechwycenie w godzinach popołudniowych przez dwa brytyjskie krążowniki HMS Glasgow i HMS Enterprise. W walce artyleryjskiej jaka się następnie wywiązała na dno poszły niszczyciel Z 27 oraz torpedowce T 25 i T 26, pozostałym jednostkom udało się dopłynąć do ujścia Żyrondy i St. Jean de Luz. Trzydziestego grudnia o 05:20 (kwadrat marynarki BE 6592) U 421 nawiązał kontakt wzrokowy z nieprzyjacielskim niszczycielem, w stronę którego następnie się skierował z zamiarem jego zaatakowania. Osiem minut później w kierunku wrogiej jednostki odpalono torpedę akustyczną T-V, po czym wykonano alarmowe zanurzenie, w trakcie którego trwania  zarejestrowano odgłosy łamania i pękania. O 06:50 (kwadrat marynarki BE 6595) dostrzeżono drugi niszczyciel, który tym razem wymanewrowano rezygnując z zamiaru wykonania ataku. Wieczorem tego samego dnia o 23:50 dotarto do wymienionego w rozkazach kwadratu, rozpoczynając następnie poszukiwania rozbitków. Następnego dnia o 07:05 z pomostu U 421 dostrzeżono dwa hiszpańskie niszczyciele, które tak jak i okręt Kolbusa prowadziły poszukiwania rozbitków z zatopionych jednostek. Pierwszego stycznia o godzinie 17:07 na wyznaczonych do poszukiwań okrętach odebrano pochodzące z dowództwa polecenie ich zakończenia, ze względu na nikłe szanse odnalezienia kogokolwiek żywego (do tego momentu brytyjskie jednostki uratowały 64 osoby, irlandzki statek: 168, hiszpańskie niszczyciele 6 a 55 dwa U-booty – U 505 i U 618). Szesnaście minut po północy 3 stycznia (kwadrat marynarki BF 4735) okręt Kolbusa odparł dwa ataki w wykonaniu dwusilnikowego samolotu, który za drugim podejściem zdołał zrzucić serię czterech niecelnych bomb głębinowych oraz ostrzelać pokład i pomost z broni pokładowej. Ósmego stycznia o godzinie 06:30 U 421 spotkał się w kwadracie BF 5224 z dozorowcami, w eskorcie których o 09:45 dotarł do Brestu, kończąc trwający ponad dziewięć tygodni patrol (64 dni). W trakcie jego trwania okręt Kolbusa przepłynął 4.670 mil morskich na i 1.124 mile morskie pod powierzchnią.

Patrol 2 (19.02.1944 – 01.04.1944)

19.02. U 421 pod dowództwem Hansa Kolbusa wraz U 214 o godzinie 16:35 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami podjąć się próby przedarcia się przez cieśninę Gibraltarską na wody Morza Śródziemnego w celu wzmocnienia działającej tam 29 Flotylli U-bootów. Następnego dnia pomiędzy godziną 05:49 a 07:55 w kwadracie BF 5544 przeprowadzono zakończone pomyślnie próbne zanurzenie, po czym obrano kurs na Gibraltar, rozpoczynając o 08:30 podwodny marsz przez Biskaje. Dwudziestego pierwszego lutego w celu zmylenia wrogich radarów na polecenie dowódcy w kwadracie BF 5480 ustawiono na wodzie „pole” złożone z boi radarowych Thetis. Trzy dni później 24 lutego o godzinie 02:00 w kwadracie BF 4446 powtórzono ostatni manewr stawiając na wodzie ostatnie dziewięć Thetisów. Dwudziestego dziewiątego lutego w trakcie trymowania okrętu, o godzinie 20:00 zauważono jego lekkie przegłębienie na dziób, które doprowadziło do wykrycia nieszczelności w wyrzutni nr II, którą niezwłocznie usunięto. Drugiego marca o 03:09 (kwadrat marynarki CG 5586) z pomostu idącego na powierzchni U 421 na kursie 330˚ dostrzeżono snop reflektora wrogiego samolotu, w kierunku którego Hans Kolbus nakazał otworzyć ogień z zaporowy z podwójnych działek kal. 20 mm. Wroga maszyna pomimo trafiających w jej kadłub pocisków zdołała jednak wykonać atak zrzucając trzy na szczęście nieskuteczne bomby, po czym odleciała w kierunku bazy. Poszukiwania przyczyny nie wykrycia przez detektor Naxos zbliżającego się samolotu doprowadziły do odkrycia, że kabel łączący antenę z odbiornikiem uległ przerwaniu. Następnego dnia o godzinie 06:02 (kwadrat marynarki CG 5915) przebywający w pobliżu zatoki Setubal (Portugalia) U 421 został posadzony na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 94 metrów dnie. Zgodnie z powziętym wcześniej zamiarem Hans Kolbus przebywał w tym rejonie jeszcze przez kilka dni oczekując na nadejście odpowiedniej fazy księżyca, która zwiększyłaby jego szanse na skuteczne przedarcie się na Morze Śródziemne. Czternastego marca o godzinie 23:04 (kwadrat marynarki CG 8318) zbliżający się powoli do Gibraltaru, idący od prawie dwóch godzin na powierzchni okręt Kolbusa został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nadpływający, mający zapalone czerwone światła okręt dozorowy. Następnego dnia o 20:57 (kwadrat marynarki CG 8357) ponownie rozpoczęto marsz na powierzchni, w trakcie którego o 22:50 skutecznie wymanewrowano kolejny dozorowiec. Szesnastego marca o 22:59 (kwadrat marynarki CG 9164) Hans Kolbus zarządził zanurzenie, rozpoczynając następnie skryte podejście w stronę Gibraltaru. Dwa dni później 18 marca o godzinie 03:33 (kwadrat marynarki CG 9519) U 421 zostaje posadzony na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 110 metrów dnie, gdzie przebywa do 21:25. Po wynurzeniu przez ponad dwie godziny (do 23:48) okręt Kolbusa idzie na powierzchni ładując akumulatory oraz wentylując wnętrze. Następnego dnia o 18:06 (kwadrat marynarki CG 9593) po stronie sterburty od dziobu w wodzie detonowały dwie bomby głębinowe, które na szczęście nie spowodowały żadnych szkód. O 19:43 idący cały czas w zanurzeniu U 421 notuje dwie, na szczęście niegroźne kolizje z dnem. O 21:25 w celu ustalenia aktualnej pozycji okrętu przeprowadzono obserwację okolicy przez peryskop, dostrzegając na kursie 82˚ światła położonego nad cieśniną Gibraltarską marokańskiego miasta Tarifa. O 08:00 dwudziestego marca nie wykryty przez wroga U 421 wpływa na wody Morza Śródziemnego. Tego samego dnia o 22:51 (kwadrat marynarki CG 9653), po trwającym 47 godzin marszu w zanurzeniu okręt Kolbusa wychodzi na powierzchnię, rozpoczynając natychmiast ładowanie baterii akumulatorów oraz wentylowanie wnętrza. Dziesięć dni później 30 marca na pokładzie U 421 odebrano skierowaną bezpośrednio do niego depeszę z FdU z rozkazami o następującej treści:

„Kolbus rozpocząć marsz powrotny do Tulonu.”.

Pierwszego kwietnia o godzinie 10:10 U 421 wpływa do Tulonu kończąc trwający sześć tygodni patrol (42 dni), w trakcie którego przepłynął on 1.113 mil morskich na i 1.045 mil morskich pod powierzchnią.

29.04.1944 przebywający w Tulonie U 421, w trakcie dziennego nalotu w wykonaniu 480 amerykańskich samolotów z 15 Floty USAAF o godzinie 11:31 zostaje trafiony serią bomb w część dziobową, w wyniku czego idzie na dno na szczęście bez strat w załodze (w momencie ataku cała załoga przebywała w odległym o 150 metrów bunkrze, gdzie udała się o 11:00 zaraz po ogłoszeniu alarmu). Dwudziestego szóstego czerwca okręt Kolbusa zostaje podniesiony z dna a następnie umieszczony w suchym doku Miessiessy No 2, gdzie po uprzedniej ocenie rozmiaru uszkodzeń zostaje uznany za nie nadający się do naprawy i wycofany ze służby.

19.08.1944 Znajdujący się na terenie bazy w Tulonie wrak ex U 421 stał się zdobyczą alianckich wojsk.

W 1946 roku na mocy alianckich porozumień kadłub byłego okrętu Kolbusa zostaje przyznany Francji, która jeszcze w tym samym roku sprzedaje go na złom.

*     *     *

Bibliografia

http://uboat.net

http://www.ubootwaffe.net

http://uboatarchive.net/

http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm

http://www.u-boot-archiv.de/

http://www.u-historia.com/

Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5

Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 8 KTB U 375 - U 435

Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 – 1945

Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3

Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1

*     *     *

Poniżej wrak U 421 w suchym doku w Tulonie (źródło: http://uboat.net).