|
U 489 Typ XIV |
|||||
|
Stocznia: |
F. Krupp Germaniawerft AG Kiel |
||||
|
Numer zamówienia: |
558 |
||||
|
Zamówienie: |
17.07.1941 |
||||
|
Położenie stępki: |
28.01.1942 |
||||
|
Wodowanie: |
24.12.1942 |
||||
|
Wcielenie do służby: |
08.03.1943 |
||||
|
Numer pocztowy: |
M 50 390 |
||||
|
Przebieg służby: |
|||||
|
08.03.1943 – 31.07.1943 |
4 Flotylla U-bootów, Stettin (szkolenie załogi) |
||||
|
01.08.1943 – 04.08.1943 |
12 Flotylla U-bootów, Bordeaux (służba frontowa) |
||||
|
04.08.1943 |
Zatopiony na południowy – wschód od Islandii (pozycja 61.11N, 14.38W) przez kanadyjską łódź latającą Sunderland (423 Sqn RCAF). |
||||
|
Dowódcy: |
|||||
|
08.03.1943 – 04.08.1943 |
Lt. ~ Oblt. Adalbert Schmandt |
||||
|
Liczba patroli: |
1 |
||||
|
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: |
0/0 |
||||
|
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: |
0/0 |
||||
|
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: |
1 04.08.1943 – należąca 423 Sqn RCAF kanadyjska łódź latająca Sunderland DD 859, pilotowana przez F/O A.A. Bishopa. |
0 |
|||
|
Okres służby U 489 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych: |
|||||
|
09.03. – 10.03.1943 |
Kiel – zapoznanie załogi z okrętem. |
||||
|
11.03. – 26.03.1943 |
Kiel – próby morskie okrętu w ramach miejscowego oddziału UAK. |
||||
|
28.03. – 03.04.1943 |
Danzig – próby maszyn w ramach miejscowego oddziału UAG. |
||||
|
04.04. – 01.05.1943 |
Hela – szkolenie w morzu w ramach miejscowego oddziału Agru-Front. |
||||
|
02.05. – 04.05.1943 |
Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach miejscowego oddziału UAG-Schall. |
||||
|
06.05. – 08.05.1943 |
Swinemünde – szkolenie w obsłudze broni przeciwlotniczej w ramach miejscowej Fla-Schule. |
||||
|
10.05. – 15.05.1943 |
Gotenhafen – ćwiczenia z zakresu taktyki oraz zaopatrywania w morzu w ramach 27 Flotylli U-bootów. |
||||
|
16.05. – 19.05.1943 |
Hela – ćwiczenia w obsłudze broni przeciwlotniczej oraz przeprowadzone w ramach testów zaopatrywanie w paliwo łodzi latającej B&V 138. |
||||
|
21.05. – 24.05.1943 |
Kiel – próby instalacji szasowania balastów w ramach miejscowego oddziału UAK. |
||||
|
25.05. – 19.06.1943 |
Kiel – przegląd okrętu w miejscowej stoczni Deutsche Werke. |
||||
|
20.06. – 22.06.1943 |
Sonderburg – próby hydrofonów oraz trymowanie okrętu. |
||||
|
23.06. – 06.07.1943 |
Kiel – pobyt okrętu w stoczni Deutsche Werke w celu przebudowy pomostu do wersji Turm IV, co z kolei związane było z montażem poczwórnego stanowiska działek kal. 20 mm. |
||||
|
07.07. – 08.07.1943 |
Kiel – aprowizacja oraz uzupełnienie zapasów paliwa i smarów. |
||||
|
09.07. – 12.07.1943 |
Swinemünde – szkolenie w obsłudze broni przeciwlotniczej w ramach miejscowej Fla-Schule (intensywne szkolenie przechodziła obsługa zamontowanego podczas ostatniego pobytu w stoczni poczwórnego działka kal. 20 mm). |
||||
|
13.07. – 21.07.1943 |
Kiel – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy operacyjny rejs zaopatrzeniowy. |
||||
Patrol 1 (22.07.1943 – 04.08.1943)
22.07. U 489 pod dowództwem Adalberta Schmandta wraz z U 647 o godzinie 07:00 opuścił bazę w Kiel z poleceniem skierowania się do bazy w Kristiansand, skąd po uzupełnieniu zapasów miał następnie udać się na swój pierwszy rejs zaopatrzeniowy (obu okrętom jako eskorta towarzyszyły dwie jednostki przeciwminowe). O 19:10 na obu okrętach odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Schmandt i Hertin od Skudenes nie podążać samotnie tylko w grupie,
pod dowództwem najstarszego stopniem. Dalszy marsz z Kristiansand po
wcześniejszym wspólnym ustaleniu.”.
W trakcie tego rejsu, na pokładzie U 489 doszło do nieprzyjemnego w skutkach
dla I WO – Lt.z.S Hansa Witta zdarzenia a mianowicie do przyłapania go przez
Schmandta na spaniu na pomoście podczas jego wachty. Pechowy oficer
niezwłocznie został zdegradowany na II WO a jego obowiązki przejął
dotychczasowy II WO – Lt.z.S. Gerhard Schulz. Dodatkowo Witt został też
poinformowany, że zaraz po zakończeniu operacji zostanie postawiony przed sądem
wojskowym z oskarżeniem o rażące zaniedbania w pełnieniu swoich obowiązków.
Dwudziestego czwartego lipca o godzinie 06:00 obie jednostki osiągnęły
Kristiansand, który po uprzednim uzupełnieniu zapasów opuściły następnego dnia
kierując się wzdłuż wybrzeży Norwegii z zamiarem ominięcia na bezpiecznym
dystansie archipelagu Szetlandów. Dwudziestego ósmego lipca w kwadracie AF 7369
wachtowi U 489 dostrzegli unoszący się na wodzie wrak łodzi latającej
B&V138, która kilka godzin wcześniej padła ofiarą ataku pochodzących z 404
Sqn RAF samolotów Baufighter. Z liczącej pięć osób załogi zestrzelonej maszyny
atak przeżyło tylko trzech – obserwator Lt.z.s. Hans Knittel, pilot Klaus
Kopatzki i nieznany z imienia i nazwiska członek załogi, którzy przebywając w
pontonie zostali uratowani przez okręt Schmandta. Zaraz po zakończonej akcji
ratunkowej dowódca U 489 przesłał do BdU informację o niej wraz z zapytaniem o
następującej treści:
„Z zestrzelonej BV w AF AF7369 uratowano trzech ludzi. Zapytanie gdzie wysadzić.”.
Niedługo potem otrzymano odwiedź nakazującą Schmandtowi zabranie
lotników ze sobą. Tego samego dnia U 489 wraz ze swoim towarzyszem rozpoczął
przejście przez przesmyk pomiędzy Wyspami Owczymi a Islandią, w trakcie którego
utracił z nim kontakt (od tego też momentu U 647 uznaje się za zaginiony z
nieznanych przyczyn). W godzinach popołudniowych następnego dnia na podwodnym
tankowcu odebrano skierowaną do dowódców obu okrętów depeszę z dowództwa
nakazującą im aby w północnej i centralnej części kwadratu AF70 uważnie
lustrowali okolicę w poszukiwaniu wraków i członków załóg czterech dalszych
zestrzelonych łodzi latających B&V138. Poza tym w/w rozkazie, w części
dedykowanej Schmandtowi znajdowały się instrukcje mówiące, że w przypadku
konieczności nadania przez niego meldunku o akcji ratunkowej, powinny się w nim
znajdować także informacje o przyczynie rozbicia i numerze kodowym samolotu. W
tym czasie jednak dowódca U 489 miał inne zmartwienia na głowie niż
poszukiwanie rozbitków a mianowicie rankiem jego okręt (który za dnia szedł w
wynurzeniu a nocą w zanurzeniu) został zmuszony do ucieczki pod wodę zaraz po
tym jak w odległości 500 metrów obsada wachty wykryła niezidentyfikowany okręt
podwodny a jakby tego było mało wciągu dnia detektor fal radarowych
kilkakrotnie alarmował go o kontakcie z pracującym w pobliżu wrogim radarem.
Drugiego sierpnia idący na powierzchni okręt Schmandta został zmuszony do
wykonania alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot, który nagle
pojawił się znikąd. Zaraz po wynurzeniu ponownie musiano uciekać pod wodę, tym
razem jednak przed dostrzeżonymi a znajdującymi się w odległości 3000 metrów
dwoma eskortowcami. W trakcie wykonywania tego manewru na głębokości 145 metrów
doszło do przecieku w przedziale akumulatorów, który ostatecznie zatamowano w
momencie wyprowadzenia okrętu na mniejszą głębokość. Następnego dnia idący w
warunkach fatalnej widoczności przez obszar tzw. „ogrodu różanego” U 489 w celu
zmylenia wroga rankiem wypuścił w powietrze trzy pozoratory radarowe Aphrodite,
co jednak jak się później to okazało nie przyniosło pożądanego efektu bowiem
został on wykryty przez należący do 269 Sqn RAF bombowiec Hudson (obsada wachty
zidentyfikowała go jako Sunderlanda), którego pierwsze podejście skutecznie
odparto przy pomocy artylerii przeciwlotniczej. Wkrótce potem wykonano alarmowe
zanurzenie, podczas którego to trwania, w momencie gdy okręt znajdował się na
głębokości 20 metrów w odległości 500 metrów za jego rufą detonowało od 2 do 5
bomb. W momencie gdy U 489 osiągnął większą głębokość ponownie doszło na nim do
przecieku w przedziale akumulatorów, który doprowadził do utraty nad nim
kontroli i w konsekwencji tego jego opadnięcia (zanim opanowano całą sytuację)
na głębokość 200 metrów. Jakiś czas później, już po zapadnięciu zmroku Schmandt
wynurzył swój okręt ale kwadrans później ponownie zmuszony był uciekać pod
wodę, tym razem jednak przed zbliżającym się niszczycielem, który następnie w
dwóch atakach zrzucił po serii na szczęście niecelnych bomb głębinowych. Pomimo
podjętych przez Schmandta kilkukrotnych prób zgubienia utrzymującego kontakt
wroga m.in. poprzez zejście na głębokość 160 metrów udało mu się to dopiero
zrobić po północy. Jakiś czas potem U 489 pojawił się na powierzchni
rozpoczynając ładowanie baterii akumulatorów. Kwadrans później obsada pomostu
zameldowała o szybko zbliżającym się niszczycielu, przed którym to ponownie
musiano uciekać pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie. Następnie aż do godziny
siódmej rano U 489 utrzymywał kontakt akustyczny z krążącym w pobliżu wrogiem,
po czym po kolejnej godzinie spędzonej w zanurzeniu zmuszony był wyjść na
powierzchnię w celu naładowania niemal całkowicie wyczerpanych baterii
akumulatorów. O 09:00 obsada wachty na pomoście idącego w kierunku zachodnim z prędkością 7 –
8 węzłów okrętu zameldowała o dostrzeżeniu zbliżającego się samolotu, którym
była należąca do 423 Sqn RCAF kanadyjska łódź latająca Sunderland, która to 10
minut później także dostrzegła U 489. Ze względu na konieczność naładowania
baterii Adalbert Schmandt postanowił pozostać na powierzchni nakazując obsadzić
stanowiska broni przeciwlotniczej i otworzyć w kierunku nadlatującego
napastnika ogień zaporowy. Dodatkowo w celu utrudnienia przeciwnikowi celowania
Schmandt starał się tak manewrować swoim okrętem, aby ten w kierunku wroga w
miarę możliwości zawsze był wystawiony rufą. Przez jakiś czas artylerzystom U
489 udawało się trzymać na dystans Sunderlanda, który zataczając kręgi
oczekiwał nadejścia dogodnego do ataku momentu. Moment taki wkrótce się
nadarzył i kanadyjska maszyna nadlatując od strony słońca z odległości 1500
metrów rozpoczęła swój atak podchodząc nad cel od strony jego rufy. W momencie
kiedy dystans zmalał do 500 metrów ogień otworzyły dziobowe karabiny maszynowe
Sunderlanda odstrzeliwując pokład i pomost U 489. Na ostrzał ten artylerzyści z
jednostki Schmandta odpowiedzieli kontr ostrzałem uzyskując szereg trafień we
wrogą maszynę (po zmniejszeniu się dystansu do 300 metrów zamilkła jej dziobowa
wieżyczka z działkami a prawe skrzyło objęte było płomieniami), która pomimo to
przed upadkiem do wody zdołała jeszcze zrzucić na U 489 trzy bomby głębinowe, z
których dwie obramowały go powodując poważne uszkodzenia zbiorników paliwowych
zaś trzecia jako niewypał utkwiła na górnym pokładzie. Jakiś czas potem
niezdolny na skutek w/w ataku do wykonania manewru zanurzenia, mający widoczny
trym na rufę okręt Schmandta skierował się w stronę miejsca upadku Sunderlanda,
gdzie podniósł z wody 6 z 9 członków jego załogi (pozostałych trzech zginęło).
W tym też czasie Adalbert Schmandt mając już wstępny raport o stanie swojej
jednostki nie widząc szans na jej uratowanie postanowił ją zatopić nakazując
głównemu mechanikowi poczynić pewne przygotowania w tym kierunku a swojej
załodze rozłożyć na górnym pokładzie pontony, w których to następnie miała się
ona usadowić (zejście pontonów z górnego pokładu było ułatwione przez ropę,
którą wyciekając z rozbitych zbiorników pokryta najbliższy akwen oraz w/w trym
na rufę, samo zaś usadowienie w nich załogi w zamyśle Schmandta miało częściowo
uchronić ją przed ewentualnymi skutkami detonacji wciąż znajdującej się na
górnym pokładzie bomby głębinowej). Po opuszczeniu okrętu przez całą załogę
(zgodnie z przewidywaniami pontony ześlizgnęły się do wody) na jej pokładzie
pozostał już tylko 31 letni główny mechanik Hans Muder, który widząc na
horyzoncie sylwetki trzech szybko zbliżających się niszczycieli postanowił przyśpieszyć
zatonięcie okrętu poprzez odpalenie w jego wnętrzu ładunku wybuchowego. Wkrótce
potem do uszu przebywającej na pontonach załogi dobiegł z wnętrza U 489 odgłos
głośnej detonacji zaś chwilę później za burtę szybko tonącego okrętu wyskoczył
główny mechanik. Po półtorej godzinie na miejsce zatonięcia U 489 przybyły dwa
brytyjskie niszczyciele – HMS Castleton i HMS Orwell, które następnie podniosły
z wody wszystkich członków jego załogi oraz jego pasażerów (3 niemieckich i 6
brytyjskich lotników). Tego samego dnia na pokładzie HMS Castleton zmarł ciężko
ranny na skutek eksplozji ładunku wybuchowego Hans Muder, którego ciało
następnie pochowano z pełnym ceremoniałem w morzu.
Uwagi:
a.) Po przesłuchaniu załogi, które miało miejsce wkrótce po dostarczeniu
jej na brzeg, przesłuchujący ją oficerowie mieli o jej poziomie kwalifikacji
jak najgorsze zdanie, co z kolei znalazło swoje odzwierciedlenie w końcowej
opinii na jej temat, której fragment przytaczam poniżej:
„To jedna z najgorszych załóg jakie do tej pory zostały wzięte do niewoli.
Wszyscy oficerowie za wyjątkiem jednego są wojennych promocji. Poziom
doświadczenia […] wśród wszystkich członków jest niski. Nie więcej niż 19 z 40
niższych stopniem nie ma jakiegokolwiek doświadczenia w marynarce. Sześciu
kolejnych służyło tylko na brzegu. Czterech następnych ma doświadczenie w morzu
ale nigdy nie służyło na U-bootach. Jeden starszy bosman i jeden bosman zostali
ściągnięci ze służby lądowej a trzeci nie służył nigdy na U-bootach, jednakże
posiada on doświadczenie ze służby na jednostkach nawodnych. Ogólnie załoga
przedstawia sobą duży stopień głupoty i asekuranctwa.”.
* *
*
|
Członkowie załogi U 489 wzięci do niewoli w dniu 04.08.1944 r. (w kolejności alfabetycznej): |
||
|
Nazwisko i Imię |
Ranga |
Rok urodzenia |
|
Bickenbach, Friedrich |
Lt.ing. |
25.06.1923 |
|
Bolten, Heinz |
Btsm. |
29.06.1913 |
|
Bube, Richard |
OMasch |
05.12.1915 |
|
Bungartz, Max |
MaschMt |
01.01.1917 |
|
Cisses, Berthold |
BtsMt |
15.05.1915 |
|
Dehler, Wilhelm |
MaschMt |
13.11.1920 |
|
Döhlinger, Manfred |
FkGfr |
21.05.1924 |
|
Dorn, Gorhard |
MaschOGfr |
12.10.1921 |
|
Dubski, Werner |
MaschGfr |
16.01.1924 |
|
Eberhardt, Karl |
OMaschMt |
19.02.1920 |
|
Esser, Wilhelm-Josef |
OStrm. |
29.02.1912 |
|
Fitz, Paul |
BtsMt |
14.08.1920 |
|
Gobel, Heinz |
MaschGfr |
15.12.1924 |
|
Hauenschild, Karl |
Mtr. |
10.11.1920 |
|
Haupt, Günter |
MaschOGfr |
04.11.1923 |
|
Hemmerling, Kurt |
MaschMt |
18.08.1922 |
|
Irrcang, Erich |
MaschOGfr |
24.11.1923 |
|
Kaiser, Raimunt |
MtrGfr |
13.01.1924 |
|
Kalb, Anireas |
MtrGfr |
18.03.1923 |
|
Kasch, Hermann |
MtrOGfr |
18.08.1923 |
|
Keller, Heinz |
MaschGfr |
19.02.1925 |
|
Keller, Max |
MtrGfr |
16.02.1925 |
|
Kieswimer, Michael |
VerMt |
25.09.1921 |
|
Klaus, Heinz |
MtrGfr |
23.06.1922 |
|
Klausmeyer, Willi |
FkMt |
27.05.1920 |
|
Klauss Dr., Wilhelm |
Mar.OAss.Arzt |
07.08.1916 |
|
Klein, Peter |
MtrGfr |
08.06.1923 |
|
Kulbe, Rudolf |
OMasch |
22.02.1914 |
|
Lorsch, Günter |
MechGfr |
24.06.1924 |
|
Mullenbeck, Eduard |
MaschGfr |
|
|
Neibasz, Heinz |
MaschGfr |
31.05.1924 |
|
Portein, Werner |
MtrGfr |
21.11.1913 |
|
Prenzel, Arthur |
OFkMt |
27.02.1918 |
|
Reinhard, Karl-Heinz |
StOMasch |
08.02.1914 |
|
Sanhen, Fritz |
MaschGfr |
24.02.1924 |
|
Scheibe, Horst |
MaschGfr |
06.12.1923 |
|
Schmandt, Adalbert |
OLt.z.S.d.R.01.06.43. |
26.12.1909 |
|
Schmitz, Wilhelm |
BtsMt |
08.12.1921 |
|
Scholz, Gotthard |
MtrOGfr |
10.02.1922 |
|
Schultz, Gerhard |
Lt.z.S.d.R. |
22.07.1916 |
|
Schupp, Heinz |
MaschMt |
28.04.1921 |
|
Stratmann, Josef |
MaschOGfr |
19.12.1920 |
|
Süssbier, Werner |
MaschMt |
04.02.1922 |
|
Tape, Hermann |
MaschOGfr |
05.04.1924 |
|
Thiel, Ulrich |
FkGfr |
14.11.1924 |
|
Thron, Alfred |
MaschMt |
01.01.1920 |
|
Visel, Oskar |
MtrGfr |
25.02.1923 |
|
Vollmer, Max |
OMaschMt |
11.10.1917 |
|
Waturn, Helmut |
MaschGfr |
06.11.1923 |
|
Weber, Willi |
OMaschMt |
27.10.1921 |
|
Wilhelm, Hans |
SanOGfr |
14.05.1923 |
|
Witt, Hans |
Lt.z.S.d.R. |
23.06.1916 |
|
Wusfriedel, Siegfried |
MtrOGfr |
03.11.1922 |
* *
*
|
Członkowie załogi U 489 polegli w dniu 04.08.1943 r. |
||
|
Nazwisko i Imię |
Ranga |
Rok urodzenia |
|
Muder, Hans |
Lt.ing, |
31.10.1912 |
* * *
|
Bibliografia: |
|
http://uboat.net |
|
http://www.ubootwaffe.net |
|
http://uboatarchive.net/ |
|
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm |
|
http://www.u-boot-archiv.de/ |
|
http://www.u-historia.com/ |
|
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5 |
|
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 6 KTB U 223 - U 300 |
|
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 – 1945 |
|
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3 |
|
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1 |
* * *
Poniżej zdjęcie U 489 – (źródło: http://uboat.net).
