|
U 425 Typ VIIC |
|
|
Stocznia: |
Danziger Werft AG Danzig |
|
Numer zamówienia: |
126 |
|
Zamówienie: |
05.06.1941 |
|
Położenie stępki: |
23.05.1942 |
|
Wodowanie: |
19.12.1942 |
|
Wcielenie do służby: |
21.04.1943 |
|
Numer pocztowy: |
M 34 178 |
|
Przebieg służby: |
|
|
21.04.1943 – 31.10.1943 |
8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi) |
|
01.11.1943 – 31.12.1943 |
9 Flotylla U-bootów, Brest (okręt bojowy) |
|
01.10.1944 – 14.09.1944 |
11 Flotylla U-bootów, Bergen (okręt bojowy) |
|
15.09.1944 – 17.02.1945 |
13 Flotylla U-bootów, Trondheim (okręt bojowy) |
|
17.02.1945 |
Zatopiony na Morzu Barentsa w pobliżu Murmańska (pozycja 69.39N, 35.50E) bombami głębinowymi, pociskami jeża oraz ogniem artyleryjskim przez kanonierkę HMS Lark i korwetę HMS Alnwick Castle. |
|
Dowódcy: |
|
|
21.04.1943 – 17.02.1945 |
OL ~ KL Heinz Bentzien |
Liczba patroli: 9
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/0
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0
|
Okres służby U 425 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych: |
|
|
brak danych |
brak danych |
Patrol 1 (20.11.1943 - 25.11.1943)
20.11. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena o godzinie 08:00 opuścił Kiel, by zgodnie z otrzymanymi instrukcjami skierować się po dalsze rozkazy do bazy w Bergen. Tego samego dnia pomiędzy godziną 16:20 a 22:20 okręt Bentziena oczekiwał w kwadracie AO 7732 na przybycie trałowca, w eskorcie którego miał odbyć dalszą część podróży. Trzy dni później, 23 listopada o godzinie 04:38 zwinięto do Marviken, które po uprzednim odebraniu rozkazów nakazujących jednostce zwalczanie wrogiej żeglugi na Północnym Atlantyku opuszczono o 06:24, kierując się w towarzystwie eskorty w stronę Stavanger, gdzie przybyto jeszcze tego samego dnia o godzinie 18:10. Po przenocowaniu, o 07:07 następnego dnia wyruszono w dalszą drogę kierując się do Bergen, gdzie dotarto o 16:15. Po ponownym przenocowaniu oraz uzupełnieniu zapasów a także usunięciu drobnych defektów, 25 listopada w eskorcie patrolowca Unitas opuszczono Bergen kierując się w stronę Marstein. O 18:21 w kwadracie AN 2456 doszło do kolizji U 425 z frachtowcem Aalvik, w wyniku której odniósł on uszkodzenia sterburty i musiał zostać odholowany przez patrolowiec Unitas do niedawno co opuszczonej bazy. O 19:00 zwinięto do Bergen, kończąc w ten sposób trwający sześć dni patrol.
27.11. – 27.12.1943 – Bergen – pobyt w miejscowej stoczni, w trakcie którego usunięto odniesione uszkodzenia oraz przystosowano okręt do służby w Arktyce.
Patrol 2 (28.12.1943 -02.02.1944)
28.12. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena wraz z U 956 oraz w towarzystwie eskorty o godzinie 14:17 opuścił Bergen, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morza Barentsa. Prawie sześć godzin później o 20:02 miało miejsce pożegnanie z eskortą, po którym obydwa U-booty kontynuowały dalszy wspólny marsz na północ, który ostatecznie został zakończony tuż przed północą, kiedy to U 956 w zadymce śnieżnej zniknął z zasięgu wzroku wachtowym okrętu Bentziena. Trzydziestego grudnia, wkrótce po uzyskaniu o 23:23 (kwadrat marynarki AF 5843) namiaru detektorem Naxos na pracujący w pobliżu radar wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając następnie pod wodą do godziny 03:00 następnego dnia. Tego samego dnia na U 425 doszło zwarcia i pożaru sterburtowego silnika elektrycznego, który na szczęście szybko ugaszono. W nowy rok na okręcie Bentziena odebrano dwie pochodzące z FdU depesze o następujących treściach:
- godzina 14:57: „Grupa Isegrim, 01.01, godz. 00:00 wymarsz z linii wyczekiwania I, AB 5591 do 6928 przez linię wyczekiwania II, godz. 17:00 AB 6186 do 6914, przez linię wyczekiwania III, 02.01. godz. 06:00 w stronę rejonu ataku. Odstępy 30 mil morskich.”,
- godzina 20:54: „Nowe rejony ataku w kwadracie AB: U 956 5584 - U 360 5837 - U 636 5971 - U 425 8316. Grupa Isegrim wymarsz przez linie wyczekiwania podane w FT 1457.”.
Drugiego stycznia o godzinie 09:00 (kwadrat marynarki AB 6763) osiągnięto linię wyczekiwania II a tuż przed północą tego samego dnia (kwadrat marynarki AB 6699) linię wyczekiwania III, po czym skierowano się w stronę kwadratu AC 4623. Następnego dnia o 14:00 (kwadrat marynarki AB 6938) na okręcie Bentziena odebrano pochodzący z U 360 meldunek o kontakcie w kwadracie AB 6638 z wrogim konwojem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano, rozpoczynając następnie jego bezskuteczne jak się później okazało poszukiwania. Siódmego stycznia z powodu choroby ze służby zostali wyłączeni I WO OL Siegfried Wetterich (angina) oraz jeden z szeregowych członków załogi (grypa). Tuż po północy 8 stycznia osiągnięto przypadający na kwadrat AB 6678 nowy sektor operacyjny, przystępując następnie do jego przemierzania w poszukiwaniu wroga. Trzy dni później 11 stycznia o godzinie 08:00 osiągnięto kolejny wyznaczony rejon, który tym razem przypadał na kwadrat AB 6644. Dwudziestego piątego stycznia o godzinie 10:49 (kwadrat marynarki AB 6675) przebywający na pomoście okrętu wachtowi dostrzegli na horyzoncie smugi dymu pochodzące od statków idących w konwoju o którym to niezwłocznie zameldowano dowództwu. Wykrytym nieprzyjacielskim zgrupowaniem jak się okazało był konwój JW.56A, który 21 stycznia opuścił położony na Islandii port Akureyri. W przeprowadzonym o godzinie 17:15 w kwadracie AC 4492 ataku U 425 w kierunku eskortowca zidentyfikowanego jako niszczyciel wystrzelił pojedynczą torpedę akustyczną T-V, która jednak chybiła celu. W drugim ataku, który miał miejsce pięć minut później w stronę tego samego celu odpalono dwie kolejne torpedy T-V, które także spudłowały. Dziesięć minut po drugim ataku wykonano alarmowe zanurzenie, uciekając pod wodę przed nadpływającym niszczycielem, który wkrótce potem przystąpił do trwającego trzy godziny polowania (w trakcie jego trwania okręt zszedł na głębokość 2A+0 tj. 160 metrów). Po odpłynięciu prześladowcy oraz wynurzeniu, mającym miejsce jeszcze tego samego dnia o 23:50 rozpoczęto pościg za konwojem. W trakcie jego trwania o 12:30 dwudziestego szóstego stycznia (kwadrat marynarki AC 4853) doszło do spotkania i wymiany sygnałami rozpoznawczymi z U 739. Prawie półtorej godziny później o 13:55 ponownie dostrzeżono konwój, o czym niezwłocznie powiadomiono dowództwo. O 16:10 na skutek spowodowanego szkwałem deszczowym nagłego pogorszenia widoczności U 425 utracił kontakt z nieprzyjacielem, którego nie udało mu się już odzyskać. Następnego dnia o 14:59 na okręcie Bentziena odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Schaar, Franze, Bentzien i Ohlig z najwyższą prędkością skierować się przez SR 1 do Hammerfest w celu jak najszybszego uzupełnienia zapasu torped i prowiantu. Po uzupełnieniu ponowny wymarsz.”.
Dwudziestego ósmego stycznia o 11:04 U 425 przybył do Hammerfest, gdzie z okrętu zaopatrzeniowego Admiral Carl Hering pobrał torpedy, z okrętu bazy Black Watch paliwo i prowiant a z zaopatrzeniowca Jeverland zapas olejów i smarów. Po zakończeniu załadunku, 29 stycznia o godzinie 04:40, w eskorcie kutra trałowego R 122 opuszczono Hammerfest, kierując się na punkt SR 1. O 11:33 na U 425 odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 425, U 957, U 278, U 965, U 360 utworzyć grupę Wiking. Kierować się do AB 6390.”.
W tym okresie głównym celem dla wszystkich operujących na tym obszarze U-bootów był kolejny idący do ZSSR konwój – JW.56B, który dnia 22 stycznia opuścił Wyspy Brytyjskie. Trzydziestego stycznia na operującym w pobliżu w/w konwoju okręcie Bentziena o godzinie 01:16 (kwadrat marynarki AB 6390) odebrano ostrzeżenie nadane przez przebywający nieopodal U 601 o odpaleniu przez niego torped FAT, po którym wykonano manewr zanurzenia chcąc w ten sposób uniknąć trafienia przez jedną z bratnich torped. Po mającym miejsce ponad pół godziny później wynurzeniu, na kursie 320˚ dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych, w stronę których niezwłocznie się skierowano. W mającym miejsce o godzinie 04:31 w kwadracie AB 6391 ataku, U 425 w stronę nieprzyjacielskiego niszczyciela odpalił pojedynczą torpedę akustyczną T-V, która jednak chybiła celu. Dwadzieścia minut później o 04:51 wykonano drugi atak odpalając tym razem w kierunku grupy niszczycieli salwę aż trzech torped, które także okazały się być niecelne. Pomimo tych niepowodzeń Heinz Bentzien kontynuował śledzenie konwoju, czekając na kolejną dogodną okazję do przeprowadzenia ataku. Po południu o 16:00 (kwadrat marynarki AC 4262) w kierunku kolejnego niszczyciela odpalono torpedę akustyczną T-V, która tak jak i wcześniejsze chybiła. Także i w następnym już czwartym ataku na jednostkę eskorty konwoju JW.56B, który miał miejsce o 18:01 odpalona torpeda akustyczna spudłowała. Wkrótce potem niedoszła ofiara dostrzegła U 425 otwierając w jego kierunku ogień i zmuszając go do wykonania alarmowego zanurzenia. W momencie gdy okręt znajdował się na głębokości A-20 (60 metrów) w jego pobliżu detonowała pierwsza seria bomb głębinowych. Kolejne ataki miały już miejsce dopiero w momencie gdy U 425 znajdował się na głębokości 2A+20 (180 metrów). Po odpłynięciu prześladowcy o godzinie 01:19 następnego dnia okręt Bentizena z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając marsz w stronę kwadratu AC 5674. Pierwszego lutego o 10:16 (kwadrat marynarki AC 8993) dokonano porównania namiarów na aktualną pozycję okrętu z namiarami U 957. Tego samego dnia o 17:00 przebywający w kwadracie AC 8374 U 425 rozpoczął marsz powrotny do bazy w Hammerfest, gdzie przybył następnego dnia o 17:45, kończąc trwający ponad pięć tygodni patrol (36 dni).
Patrol 3 (06.02.1944 – 29.02.1944)
06.02. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena w towarzystwie U 957 oraz w eskorcie kutra trałowego R 53 o godzinie 15:13 opuścił Hammerfest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morzu Barentsa. O 17:33 po osiągnięciu punktu SR 1 pożegnano się z eskortą, po czym już indywidualne skierowano się do wyznaczonego rejonu operacyjnego (kwadrat marynarki AC 4580), który osiągnięto dwadzieścia osiem minut po północy następnego dnia. O 13:56 Heinz Bentzien otrzymał polecenie dołączenia do zgrupowania Werwolf, którego głównym celem był konwój powrotny RA.56, który 3 lutego opuścił port w Murmańsku. Tego samego dnia o 21:37 odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
„Od godziny 24 obowiązuje następująca kolejność w grupie Werwolf: U 425, U 957, U 716, U 314, U 737, U 278, U 990, U 713, U 313.”.
Niestety pomimo wykrycia wroga przez samolot dalekiego zwiadu, ze względu na błędną jego pozycje podaną w nadanym meldunku żaden z w/w U-bootów nie nawiązał z kontaktu z konwojem i ten nie niepokojony przez nikogo 11 lutego dotarł na wody Loch Ewe. Trzynastego lutego o godzinie 19:06 na pokładzie U 425 odebrano depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Grupa Werwolf dnia 14.02., godz. 08:00 wymarsz w stronę nowego rejonu ataku od AB 8843 do 7324., odstępy 20 mil. W rejonie ataku 9 godziny marsz w kierunku NW, stosując nieregularny kurs.”.
Trzy dni później 16 lutego o godzinie 06:00 osiągnięto nową pozycję w linii dozoru, która w przypadku jednostki Bentziena przypadała na kwadrat AB 8497. Osiemnastego lutego o godzinie 11:54 (kwadrat marynarki AB 8491) U 425 spotkał się z U 278, z którym to wymienił się sygnałami rozpoznawczymi. Następnego dnia o 10:20 w kwadracie AB 8494 rozstrzelano dostrzeżoną chwilę wcześniej przez wachtowych dryfującą minę morską. Dwudziestego czwartego lutego przebywający na pomoście U 425 wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu nadlatującego samolotu zidentyfikowanego jako Focke-Wulf, który widząc gotowego do obrony U-boota nadał w jego kierunku sygnał rozpoznawczy po czym poleciał dalej. Jedenaście minut później dostrzeżono dwa niszczyciele o których zameldowano dowództwu. Hans Bentzien zamierzał zaatakować obie jednostki torpedami akustycznymi T-V ale ze względu na pogorszenie się widoczności spowodowanej przez padający śnieg zmuszony był zrezygnować ze swego zamiaru. O 11:03 wykonano alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed nadlatującą łodzią latającą. Trzy minuty po mającym miejsce o 11:32 wynurzeniu z pomostu U 425 dostrzeżono samolot zidentyfikowany jako Fw.200 Condor, który kierował się na poszukiwanie wrogiego konwoju (w tym okresie głównym celem zgrupowania Werwolf był konwój JW.57, który 20 lutego opuścił wody Loch Ewe). O 11:46 okręt Bentziena ponownie musiał schować się pod wodę, tym razem przed nadlatującymi dwoma samolotami pokładowymi, które pochodziły z należącego do sił osłony w/w konwoju, brytyjskiego lotniskowca eskortowego HMS Chaser. Siedem minut po mającym miejsce o 13:07 wynurzeniu po raz trzeci w ciągu tego dnia musiano uciekać pod wodę, tym razem przed nadlatującą łodzią latającą. Dwudziestego piątego lutego o godzinie 12:16 (kwadrat marynarki AB 8663) z pomostu okrętu Bentziena dostrzeżono sylwetkę idącego podobnym kursem U-boota, którym to okazał się być U 956. Prawie dwie godziny później o 14:10 (kwadrat marynarki AB 9428) w zadymce śnieżnej dostrzeżono trzy niszczyciele, które następnie wyminięto poszukując konwoju, którego nie udało się jednak odnaleźć. Dwa dni później 27 lutego (kwadrat marynarki AC 4685) idący na powierzchni U 425 o godzinie 08:19 został wykryty a następnie zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot pokładowy. Pięć minut po mającym miejsce o 09:54 wynurzeniu ponownie musiano uciekać pod wodę przed nadlatującym samolotem, który w wykonanym następnie ataku w ślad za okrętem zrzucił bomby głębinowe. W trakcie pobytu na głębokości A+60 (140 metrów) na U 425 wykryto silny przeciek w rejonie bakburtowej klapy wylotu spalin, który spowodował, że do okrętu dostało się ca. 3.5 tony wody morskiej, która spowodowała, że stał się on trudny do sterowania. Po mającym miejsce o 13:16 wynurzeniu Heinz Bentzien zarządził alarm bojowy dla stanowisk broni przeciwlotniczej oraz nakazał rozpoczęcie marszu powrotnego do bazy. Dwudziestego dziewiątego lutego o godzinie 04:30 w punkcie SR.1. spotkano się z kutrem trałowym R.58 a półgodziny później z przybyłymi U 312 i U 674, w towarzystwie których następnie skierowano się w kierunku bazy. O godzinie 08:00 U 425 przybył do Hammerfest, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (23 dni).
01.03.1944 U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena o godzinie 14:00 opuścił Hammerfest, by zgodnie z otrzymanym poleceniem skierować się po dalsze rozkazy do bazy w Narwiku. Dwa dni później 3 marca o 13:00 dotarto na miejsce cumując u burty okrętu bazy Stella Polaris. Po zdaniu raportu oraz odebraniu rozkazów nakazujących marsz do Bergen na przegląd i modernizację, 4 marca o 18:00 opuszczono Narwik, kierując się wpierw do Trondheim (zgodnie z otrzymanymi instrukcjami płynięto w odległości 50 mil morskich od wybrzeża), gdzie przybyto dwa dni później 6 marca o 01:30. Po zdaniu na brzeg posiadanych na pokładzie części zamiennych jeszcze tego samego dnia o 11:30 wyruszono w dalszą drogę. Siódmego marca o godzinie 04:00 zawinięto do Ålesund, które opuszczono następnego dnia o 03:00 kierując się już do Bergen, gdzie przybyto jeszcze tego samego dnia o 18:30. W trakcie pobytu w tamtejszej stoczni na U 425 dokonano m.in. przebudowy bryły jego pomostu w celu montażu działka kal. 37 mm.
13.03.1944 – Bergen – samobójstwo popełnia II WO okrętu LT Otto Oelrich (ur. 07.02.1943).
27.04.1944 U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena w towarzystwie eskorty o godzinie 21:24 opuścił Bergen, by zgodnie z otrzymanym poleceniem skierować się do bazy w Narwiku. Następnego dnia o godzinie 00:57, po osiągnięciu kwadratu AN 2421 pożegnano się z eskortą a o 03:36 rozpoczęto marsz w zanurzeniu. Trzydziestego kwietnia na U 425 wykryto defekt peryskopu wachtowego oraz odbiornika Wanze 2. Następnego dnia o 10:00 zawinięto do Ramsund, które po uprzednim pobraniu torped z tamtejszego arsenału opuszczono o 18:00, kierując się na Narwik, gdzie przybyto ponad godzinę później o 19:07, cumując u burty zaopatrzeniowca Kärnten.
Patrol 4 (11.05.1944 – 07.06.1944)
11.05. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena o godzinie 22:06 opuścił Narwik, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morzu Barentsa. Tego samego dnia w drodze do wyznaczonego rejonu operacyjnego zawinięto do Bogenbucht, gdzie z zaopatrzeniowca Kärnten rozpoczęto pobieranie prowiantu. Następnego dnia o 03:28 opuszczono Bogen kierując się w stronę Ramsund, gdzie przybyto o 05:10. Po pobraniu torped z tamtejszego arsenału o 07:38 wyruszono w dalszą drogę kierując się na Lødingen, gdzie o 09:00 podjęto na pokład miejscowego pilota. Ponad dwie godziny później o 11:07 zawinięto do Harstad, które po zdaniu na brzeg pilota opuszczono o 14:50 w towarzystwie U 957. Trzynastego kwietnia U 425 zostaje włączony w skład zgrupowania Trutz. Następnego dnia o godzinie 04:00 zajęto przypadający na kwadrat AB 6528 wyznaczony sektor operacyjny. Dwudziestego drugiego maja o godzinie 14:20 (kwadrat marynarki AB 8193) dokonano porównania własnej pozycji z namiarami uzyskanymi przez U 957. Następnego dnia o 21:11 na pokładzie U 425 odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Trutz/Grimm wymarsz 24 maja godz. 00:00 przez rejony ataku, odstępy 20 mil morskich: U 289 AB 4624 - U 425 AB 6449 - U 957 AB 5743 do linii dozoru od AB 8125 do AB 8941, odstępy 20 mil, kolejność: U 737, U 347, U 362, U 387, U 742, U 668 i U 997.”.
Osiemnaście minut po północy 31 maja na okręcie Bentziena odebrano drugą depeszę z rozkazami z FdU o następującej treści:
„Hellwig, Bentzien, Schaar i Brasack z najwyższą prędkością rozpocząć operację przeciwko zgrupowaniu lotniskowca w AB 5740.”.
Po południu o 17:12 wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym w kwadracie AB 6177 bliźniaczym U 742. Kilka godzin później o 21:42 ze względu na brak kontaktu z nieprzyjacielem zakończono operację przeciwko niemu. Dnia 1 czerwca o godzinie 06:00 osiągnięto pozycję w nowej linii dozoru, która w przypadku U 425 przypadała na kwadrat AB 6267. Następnego dnia o 13:55 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Trutz i Grimm marsz przez linię wyczekiwania nr I AB 2818 do 9117 ku linii wyczekiwania nr II AB 4673 do 8836. Linię wyczekiwania nr I minąć dnia 3 czerwca o godzinie 10:00, linię II osiągnąć 05.06. Kolejność Grimm: U 347, U 362, U 387, U 742, U 668, U 997, U 711, U 307 i U 315. Kolejność Trutz: U 737, U 425, U 957, U 344, U 363, U 987, U 395.”.
Trzeciego czerwca o 16:00 osiągnięto linię wyczekiwania I (kwadrat marynarki AB 5927) a następnego dnia o 16:00 dotarto na linię wyczekiwania II (kwadrat marynarki AB 8191). Dwa dni później 6 czerwca o 10:54 odebrano następną depeszę z FdU o następującej treści:
„de Buhr, Büchler, Bentzien, Schaar, Franz, Brasack i Schwassmann jak najszybciej wracać przez Andfjord do Narwiku. Po uzupełnieniu zapasów jak najszybciej osiągnąć gotowość bojową.”.
Następnego dnia o 09:30 zawinięto do Harstad, które po podjęciu na pokład miejscowego pilota opuszczono dwadzieścia minut później kierując się via Lødingen (o 11:29 wysadzono tam na brzeg pilota) do Narwiku, gdzie przybyto o 14:40, kończąc trwający prawie cztery tygodnie patrol (27 dni).
13.06.1944 U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena o godzinie 17:00 opuścił Narwik, by zgodnie z otrzymanym poleceniem skierować się do bazy w Hammerfest, gdzie przybył następnego dnia o 13:00.
Patrol 5 (18.07.1944 - 08.08.1944)
18.07. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena wraz z U 957 i U 362 oraz w eskorcie kutra trałowego o godzinie 14:10 opuścił Hammerfest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morzu Barentsa. O 17:04, po osiągnięciu punktu SR 1 jednostka eskorty zawróciła do bazy zaś pozostałe okręty skierowały się w stronę wyznaczonych im rejonów operacyjnych. Następnego dnia o godzinie 00:29 U 425 osiągnął wyznaczony mu a przypadający na kwadrat AB 8366 sektor, przystępując następnie do jego przemierzania w poszukiwaniu wroga. Dwudziestego pierwszego lipca tuż przed północą osiągnięto nowy rejon operacyjny, przypadający na kwadrat AB 6794. Trzeciego sierpnia o 13:32 na okręcie Bentziena odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Bentzien wracać do Hammerfest/Narwik.”.
Trzy dni później 6 sierpnia o 08:22 zawinięto do Hammerfest cumując u burty okrętu bazy Black Watch, którego ekipa techniczna przystąpiła do usuwania uszkodzeń i defektów powstałych bądź wykrytych w trakcie ostatniego patrolu. Siódmego sierpnia o 11:07 opuszczono Hammerfest, kierując się na Ramsund, gdzie przybyto następnego dnia o 11:45, zdając tam na brzeg posiadane na pokładzie torpedy. Po zakończeniu tej operacji o 15:55 wyruszono w stronę Bogen, gdzie przybyto godzinę później cumując u burty zaopatrzeniowca Kärnten, z którego to miano pobrać urządzenia do detekcji min. O 17:46 na krótko zacumowano u burty okrętu bazy Stella Polaris, po czym wyruszono do nieodległego Narwiku, gdzie przybyto o 18:59 cumując u burty awiza Grille, kończąc w ten sposób trwający trzy tygodnie patrol (21 dni).
09.08.1944 – Narwik – pobyt u burty okrętu warsztatowego Huascaran.
18.08.1944 – Narwik – na skutek błędu w trakcie manewru odcumowywania U 354 dochodzi do kolizji z U 425, w wyniku której na jednostce Bentziena uszkodzeniu ulega ster kierunku. Ponieważ w/w uszkodzenia nie można było usunąć własnymi siłami, następnego dnia U 425 kieruje się do Bogen, gdzie trafia do suchego doku na remont. Po zakończeniu prac, 20 sierpnia U 425 opuszcza dok kierując się pod burtę zaopatrzeniowca Kärnten, z którego to pobiera oprzyrządowanie potrzebne do stawiania min. Po zakończeniu tej operacji o 17:46 skierowano się pod burtę okrętu bazy Stella Polaris.
Patrol 6 (21.08.1944 - 08.09.1944)
21.08. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena o godzinie 00:15 opuścił Narwik, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami skierować się do Tromsø po ładunek 12 min TMC, potrzebnych do realizacji wyznaczonego mu zadania o kryptonimie Dorsch 1. W drodze do w/w portu zawinięto do Lødingen, gdzie na pokład podjęto miejscowego pilota, którego następnie wysadzono na brzeg w Harstad. O godzinie 08:56 zawinięto do Tromsø przystępując do załadunku 12 min. Po zakończeniu tej operacji o 01:00 następnego dnia, w towarzystwie eskorty wyruszono w dalsza drogę do Hammerfest, gdzie przybyto o 16:00. W trakcie kilkudniowego pobytu w bazie Heinz Bentzien otrzymał szczegółowe instrukcje dotyczące czekającego go zadania a mianowicie postawienia zapory minowej na zachodnim podejściu do Zatoki Peczorskiej. Ostatecznie 29 sierpnia U 425 wraz z U 995 oraz U 636 o godzinie 03:05 opuścił Hammerfest, kierując się w stronę wyznaczonego mu rejonu minowania. Trzydziestego pierwszego sierpnia o 09:45 (kwadrat marynarki AT 7185) w bezpiecznej odległości wyminięto dostrzeżoną chwilę wcześniej przez wachtowych dryfującą minę morską. Tego samego dnia o godzinie 21:23 (kwadrat marynarki AT 7976) w celu przeprowadzenia skrytej obserwacji ruchu żeglugowego Heinz Bentzien osadził swój okręt na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 26 metrów dnie. Następnego dnia po uzyskaniu o 03:25 kontaktu akustycznego z jednostkami nawodnym dowódca U 425 zarządził wynurzenie na peryskopową, co pozwoliło na zidentyfikowanie kontaktu jako dwóch statków handlowych, których za względu na konieczność zachowania tajemnicy w związku z wykonanym zadaniem nie zaatakowano. Po południu o 13:34 (kwadrat marynarki AT 7972) okręt Bentziena rozpoczął marsz na powierzchni, który to został przerwany o 14:02, kiedy to musiano wykonać alarmowe zanurzenie przed nadlatującym samolotem. Pięć minut po mającym miejsce o 16:50 wynurzeniu ponownie musiano uciekać pod wodę przed zbliżającym się samolotem, pozostając następnie w zanurzeniu do godziny 18:13. Wieczorem o 20:55 (kwadrat marynarki AT 7995) z pomostu U 425 dostrzeżono światło latarni Guljajevskaja Korschke a wkrótce potem obrano kurs prowadzący na wody Zatoki Peczorskiej. Jeszcze tego samego dnia pomiędzy 21:58 a 22:47 w kwadracie AU 1329, na zachodnim torze wodnym postawiono 12 min TMC. Po wykonaniu tego zadania obrano kurs 325˚ oddalając się z miejsca minowania. Drugiego września o 11:01 (kwadrat marynarki AT 7585) przebywający na peryskopowej U 425 nawiązał najpierw kontakt akustyczny a następnie przez peryskop także i wzorkowy z grupą czterech idących w dwóch kolumnach jednostek handlowych. Siedem minut później w kierunku jednego ze statków odpalono salwę dwóch torped, które jednak chybiły celu. Także i kolejny atak mający miejsce o 11:16 na tą samą jednostkę zakończył się niepowodzeniem. Piątego września o 16:00 U 425 spotkał się w punkcie SR 1 z U 965, z którym to następnie skierował się do Hammerfest, gdzie przybył o 18:59 cumując u burty pływającej torpedowni Admiral Carl Hering (pobrano z niej 10 torped akustycznych T-V). Następnego dnia o 19:14 w towarzystwie U 965 i U 992 opuszczono Hammerfest, kierując się do Tromsø, gdzie przybyto 7 września o 04:55. Po przyjęciu tam na pokład miejscowego pilota, w południe wyruszono w dalszą drogę, kierując się via Lödingen do Ramsund, gdzie przybyto o 22:40. Po zdaniu tam na brzeg załadowanych w Hammerfest torped, o godzinie 11:34 następnego dnia wyruszono w stronę Bogen, gdzie dotarto o 13:10 cumując u burty zaopatrzeniowca Kärnten, na który to następnie przekazano otrzymane przed tym patrolem oprzyrządowanie potrzebne do stawiania min. O 14:50 U 425 skierował się pod burtę zacumowanego na wodach Bogenbucht okrętu bazy Stella Polaris, kończąc w ten sposób trwający prawie dwa tygodnie patrol (19 dni).
Patrol 7 (11.09.1944 – 03.10.1944)
11.09. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena o godzinie 12:10 opuścił Bogen, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morzu Barentsa. O 14:07 w celu pobrania zapasu torped przybyto do Ramsund, które opuszczono 22:39, kierując się do Lødingen, gdzie przybyto po północy następnego dnia, podejmując na pokład miejscowego pilota. Ze względu na problemy ze sformowaniem eskorty na ten odcinek drogi okręt Bentziena aż do północy 13 września przebywał w Lødingen, po czym via Harstad wyruszył w dalszą drogę. Po południu tego samego dnia, o 16:05 przybyto do Hammerfest, które opuszczono następnego dnia o 04:08. Ponad trzy godziny później o 07:37 U 425 zszedł w zanurzenie rozpoczynając podwodny marsz w kierunku kwadratu AB 65. Piętnastego września na okręcie Bentziena odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Jak najszybszy wymarsz do rejonu ataku, odstępy 30 mil: Werner AB 3775 - Nicolay AB 3885 - Bentzien AC 4773.”.
W tym okresie głównym celem dla wszystkich operujących na tym akwenie U-bootów był idący w stronę ZSSR konwój JW.60, który 15 września opuścił wody Loch Ewe. Dwudziestego trzeciego września o 21:37 odebrano drugą depeszę z dowództwa flotylli o następującej treści:
„Grupa Grimm jak najszybszy wymarsz w kierunku nowego rejonu ataku, AC:U 312 6271 - U 921 5552 - U 956 4935 - U 425 5578 - U 997 AG 5722. Odstępy 30 mil. Rejon osiągnąć niewykrytym. W rejonie ataku pozostawać w zanurzeniu.”.
Tym razem głównym celem w/w grupy był konwój powrotny RA.60, który 25 września opuścił port w Archangielsku. Dwudziestego ósmego września o 17:30 w kwadracie AC 5617 wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 312. Następnego dnia na pokładzie U 425 odebrano depeszę z FdU z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Grimm i Zorn z jak największą prędkością rozpocząć operację przeciwko wykrytemu przez Leya o godz. 15:20 dnia 28 w AC 4526 konwojowi.”.
Meldowanym przez dowódcę U 310 nieprzyjacielskim zgrupowaniem, był oczekiwany RA.60. Trzydziestego września z pomostu U 425 o godzinie 16:41 w kwadracie AC 7117 dostrzeżono poszukiwany konwój o którym zameldowano dowództwu. Aż do godziny 22:33, kiedy to utracono z nim kontakt okręt Bentziena śledził go, cyklicznie nadając sygnały naprowadzające. Następnego dnia na U 425 odebrano kolejną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„Grupa Grimm, przerwać operację, Bentzien skierować się do Narviku.”.
Zgodnie z w/w rozkazem przebywający aktualnie w kwadracie AB 8626 U 425 o godzinie 23:50 rozpoczął marsz powrotny do bazy. Drugiego października w celu uzupełnienia zapasów prowiantu oraz podjęcia na pokład miejscowego pilota o 17:10 zawinięto do Harstad, które wraz U 956 opuszczono następnego dnia o 04:00 kierując się do Lødingen. Po zdaniu na brzeg w/w porcie pilota U 425 skierował się już bezpośrednio do Narwiku, gdzie przybył o godzinie 09:21, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (22 dni).
Patrol 8 (15.10.1944 – 12.11.1944)
15.10. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena wraz z U 363 o godzinie 23:08 opuścił Narwik, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morzu Barentsa. O 02:40 następnego dnia zawinięto do Lødingen, gdzie na pokład przyjęto miejscowego pilota z którym to następnie skierowano się do Harstad, które osiągnięto o godzinie 06:02. Po zdaniu na brzeg pilota oraz po załadowaniu na pokład świeżego prowiantu prawie trzy godziny później o 08:40 opuszczono Harstad, kierując się w stronę wyznaczonego rejonu operacyjnego. Siedemnastego października okręt Bentziena otrzymał polecenie dołączenia do zgrupowania Panther, którego głównym celem w tym okresie miał być kolejny idący z pomocą wojskową do Związku Radzieckiego konwój JW. Następnego dnia o godzinie 02:12 na pokładzie U 425 odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Panther utworzyć linię dozoru od AC 1514 do 4841. Kolejność: U 956, U 965, U 636, U 315, U 995, U 771, U 997, U 293, U 737, U 310, U 668, U 1163, U 363, U 425, U 968, U 387.”.
Dziewiętnastego października o 10:10 na przebywającym w kwadracie AC 4240 U 425 odebrano pochodzący z U 956 meldunek o kontakcie z nieprzyjacielskim konwojem w AC 1548, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. Ze względu na brak kontaktu z wrogiem w godzinach wieczornych tego samego dnia o 23:21 (kwadrat marynarki AC 1821) Heinz Bentzien zakończył jego poszukiwania. Następnego dnia o godzinie 07:30 w kwadracie AC 5513 wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 636. Wieczorem o 18:30 (kwadrat marynarki AC 8191) z pomostu U 425 na kursie 230˚ dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych, w stronę których niezwłocznie się skierowano. Po bezskutecznych poszukiwaniach ewentualnego wroga Heinz Bentzien nakazał obrać kurs w stronę kwadratu AC 89. Tego samego dnia Wyspy Brytyjskie opuścił konwój JW.61 złożony z 29 statków handlowych oraz eskorty wzmocnionej dodatkowo przez sześć jednostek z.o.p. wydzierżawionych w ramach umowy Lend-Lease Związkowi Radzieckiemu. Dwudziestego pierwszego października o 10:03 w kwadracie AC 8695 doszło do kolejnego spotkania oraz wymiany sygnałami rozpoznawczymi – tym razem z U 995. Po południu tego samego dnia o godzinie 16:14 zajęto pozycję w nowej linii dozoru, która w przypadku U 425 przypadała na kwadrat AC 9824. Następnego dnia o godzinie 04:00 przebywający w kwadracie AC 9853 okręt Bentziena, na którym to pozostało 26m3 paliwa skierował się w celu jego uzupełnienia do bazy w Hammerfest. Dwa dni później 24 października o godzinie 09:00 w punkcie SR 1 spotkano się z U 737 oraz eskortą, w towarzystwie których obrano kurs na Hammerfest, gdzie przybyto o 11:24 cumując u burty okrętu bazy Black Watch. Podczas pobytu w bazie ekipa w/w jednostki usunęła wykryte w trakcie patrolu drobne usterki zaś załoga U 425 uzupełniła zapas paliwa oraz prowiantu. Po zakończeniu wszystkich prac jeszcze tego samego dnia o 20:20 bez towarzystwa eskorty opuszczono Hammerfest, kierując się w stronę kwadratu AC 54. Następnego dnia tuż przed północą osiągnięto nowy rejon operacyjny, przypadający na kwadrat AC 5772. Dwudziestego ósmego października na pokładzie U 425 odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
„Grupa Panther, według nasłuchu spodziewana jest jeszcze duża część konwoju PQ. Jak najszybszy wymarsz w stronę nowej linii dozoru od AC 8955 przez 8562 do 8517. Grupy poszukiwawcze atakować tylko w przypadku wykrycia. Główny cel to jednostki handlowe.”.
Tym razem meldowanym konwojem był JW.61A, który składał się z zaledwie trzech transportowców wojska: Empress of Australia, Scythia oraz Normandie, które przewoziły na swoich pokładach radzieckich jeńców wojennych. Podobnie jak i w przypadku głównego konwoju tak i teraz ten dotarł do portu przeznaczenia nie niepokojony przez nikogo. Pierwszego listopada o 07:30 w kwadracie AC 8521 wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 965. Następnego dnia o godzinie 18:50 (kwadrat marynarki AC 8463) U 425 rozpoczął marsz w kierunku pozycji w nowej linii dozoru, która w jego przypadku przypadała na kwadrat AC 84. Ósmego listopada na okręcie Bentziena odebrano kolejną depeszę z dowództwa flotylli z instrukcjami o następującej treści:
„Grupa Panther w celu uzupełnienia zapasów marsz powrotny w stronę Andfjord przez linię wyczekiwania 1: AC 4347 – 4913, 9 listopada, godzina 17:00 i linię wyczekiwania 2: AB 6279 – 9225, 10 listopada, kolejność: U 425 - U 310 - U 771 - U 365 - U 636 - U 668 - U 965 - U 363 - U 968.”.
Jedenastego listopada o godzinie 08:00 (kwadrat marynarki AB 9892) z pomostu okrętu Bentziena po stronie sterburty dostrzeżono dryfujące ciało, które następnie na polecenie dowódcy wyłowiono. Po przeszukaniu denata zidentyfikowano go jako LT Krupińskiego, który pełnił funkcję I WO na U 771, który został zatopiony przez brytyjski okręt podwodny HMS P 86. Po południu o 14:08 zawinięto do Harstad, które opuszczono o 19:11 po uprzednim podjęciu na pokład miejscowego pilota, którego to następnie o 21:45 zdano na brzeg w Lødingen. Jeszcze tego samego dnia o 23:25 zawinięto do Ramsund, które opuszczono następnego dnia o godzinie 09:15 po uprzednim zdaniu na brzeg wszystkich posiadanych torped akustycznych T-V. Prawie dwie godziny później o 11:00 U 425 przybył do Narwiku, kończąc trwający cztery tygodnie patrol (28 dni).
Bogenbucht – remont główny okrętu połączony z instalacją chrap.
Patrol 9 (06.02.1945 – 17.02.1945)
06.02. U 425 pod dowództwem Heinza Bentziena opuścił Narwik, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morzu Barentsa. Następnego dnia na pokładzie U 425 odebrano pochodzącą z FdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Nową linię dozoru obsadzą od AB 6873 do 9292 w następującej kolejności: U 307, U 716, U 425, U 968, U 293, U 739 i U 956. Okręty tworzą grupę Rasmus.”
Następnego dnia odebrano kolejną depeszę z dowództwa flotylli, tym razem o następującej treści:
„Grupa Rasmus, lotnik wykrył o godzinie 18:17 grupę statków w AB 8319. Oczekiwać około 01:00 w północnej części linii dozoru idącego kursem 50˚ konwoju. Od 24:00 iść na powierzchni. Taktyka grupowa. Dowodzi U 711.”.
Wykrytym i meldowanym przez należący do służby meteorologicznej samolot Ju.88 nieprzyjacielskim zgrupowaniem, był konwój JW.64, który dnia 3 lutego opuścił Wyspy Brytyjskie kierując się z zaopatrzeniem do Murmańska. Dwunastego lutego odebrano następną depeszę z FdU o następującej treści:
„Rasmus. Zapowiadane jest wejście konwoju dziś w nocy. Wieczorem dwa lotniskowce w pobliżu zatoki Kola. Najwyższa gotowość.”.
Siedemnastego lutego przebywający w pobliżu wybrzeży Murmania U 425 zostaje wykryty przez siły eskorty konwoju powrotnego RA.64, który we wczesnych godzinach tego samego dnia opuścił Murmańsk. Przeprowadzone przez brytyjską kanonierkę HMS Lark oraz korwetę HMS Alnwick Castle ataki bombami głębinowymi, pociskami jeża oraz Squidami doprowadziły do poważnego uszkodzenia okrętu Bentziena, który wymknął się z pod kontroli i zanim opanowano sytuację opadł na głębokość 260 metrów. Zdając sobie sprawę ze stanu swojej jednostki dowódca U 425 zarządził wynurzenie a następnie po ewakuacji jej załogi zatopienie. Wkrótce potem okręt Bentziena pojawił się na powierzchni, wynurzając się pomiędzy korwetą a kanonierką, które niemal natychmiast otworzyły w jego kierunku ogień, dziurawiąc jego kadłub na całej długości. Z liczącej 53 członków załogi U 425, której w większości udało się opuścić tonący okręt brytyjskie jednostki, po pięćdziesięciu minutach zwłoki podjęły z wody tylko jednego żywego marynarza MtrGfr Herberta Lochnera.
|
Uwagi: |
|
Oprócz w/w rozbitka zatopienie U 425 przeżył też MaschMt Edgar Steinmann (ur. 31.07.1921), który w momencie gdy ten wypływał na swój ostatni patrol przebywał w wojskowym szpitalu w Narwiku. Po wojnie dosłużył się on stopnia Lt.z.S służąc w szeregach Bundesmarine. |
* * *
|
Członkowie załogi U 425 wzięcie do niewoli 17.02.1945r (w kolejności alfabetycznej): |
||
|
Nazwisko Imię |
Ranga |
Rok urodzenia |
|
Lochner Herbert |
MtrGfr |
b.d. |
* * *
|
Członkowie załogi U 425 polegli w dniu 17.02.1945 (w kolejności alfabetycznej): |
||
|
Nazwisko, Imię |
Ranga |
Rok urodzenia |
|
Barthel Heinz |
MtrOGfr |
04.10.1923 |
|
Basan Kurt |
MaschMt |
21.05.1920 |
|
Bentzien Heinz |
KpLt.01.01.45 |
28.01.1917 |
|
Börner Heinz |
MaschMt |
15.06.1923 |
|
Bruns Josef |
MaschGfr |
17.07.1924 |
|
Dohn Robert |
MtrOGfr |
28.05.1925 |
|
Dratwa Alfred |
OFkMt |
26.08.1921 |
|
Due Dietrich |
MechOGfr |
29.11.1924 |
|
Eisenmann Willi |
MechGfr |
06.09.1924 |
|
Engelhardt Xaver |
BtsMt |
03.12.1921 |
|
Furmanek Oskar |
OMasch |
05.08.1914 |
|
Gareis Karl |
OMasch |
23.09.1919 |
|
Gehlert Otto |
MtrGfr |
07.10.1926 |
|
Gerlach Walter |
MaschMt |
16.08.1922 |
|
Hampel Walter |
MtrHGfr |
02.09.1922 |
|
Hannemann Ludwig |
FkOGfr.d.L |
03.03.1907 |
|
Hannicke Walter |
MaschGfr |
01.12.1925 |
|
Haus Fridolin |
Mtr |
30.12.1926 |
|
Herbst Eugen |
FkMt |
27.01.1920 |
|
Heuermann Günther |
MaschGfr |
19.08.1925 |
|
Hoffmann Kurt |
MtrOGfr |
30.06.1925 |
|
Ibrom Johann |
MtrOGfr |
29.11.1923 |
|
Kampmann Wilhelm-Josef |
MaschOGfr |
01.04.1923 |
|
Kerl Heinrich |
OMaschMt |
01.03.1920 |
|
Kerschek Heinz |
MtrOGfr |
21.03.1925 |
|
Koch Hans |
Mtr |
31.05.1926 |
|
Korb Rudi |
OLt.ing |
27.03.1921 |
|
Krannich Franz |
OStrm |
06.11.1916 |
|
Lehmann Karl-Heinz |
FkOGfr |
29.09.1923 |
|
Lesemeiter Hermann |
MechGfr |
07.10.1924 |
|
Luck Heinz |
OSanMt |
02.05.1920 |
|
Mattern Oswald |
OMaschMt |
02.10.1921 |
|
Meier zu Siker Gerhardt |
MtrOGfr |
09.11.1922 |
|
Meyer Friedrich |
MaschOGfr |
28.09.1923 |
|
Morgeneier Emil |
MaschOGfr |
b.d. |
|
Müller Otto |
BtsMt |
09.10.1919 |
|
Niggemann Willi-Josef |
OLt.z.S |
19.01.1922 |
|
Pawlik Johann |
MtrOGfr |
11.06.1924 |
|
Remmers Ewald |
Mtr |
06.07.1926 |
|
Rind Manfred |
MtrGfr |
16.06.1924 |
|
Schech Franz |
MtrOGfr |
30.12.1924 |
|
Schenkl Max |
MaschOGfr |
06.11.1924 |
|
Schön Alfons |
Lt.ing |
02.08.1923 |
|
Sickert Johann |
OBtsMt |
02.06.1921 |
|
Spiegel Rolf |
MaschOGfr |
03.04.1924 |
|
Strakosch Werner |
FkOGfr |
29.06.1923 |
|
Strecker Walter |
FkOGfr |
16.12.1924 |
|
Thomas Kurt |
MaschOGfr |
29.05.1923 |
|
Timmermann Günter |
OLt.z.S |
01.01.1922 |
|
Usinger Friedrich |
OLt.z.S |
17.08.1914 |
|
Walter Horst |
MaschOGfr |
12.06.1924 |
|
Weber Heinrich |
Mtr |
29.01.1922 |
* * *
|
Bibliografia: |
|
http://uboat.net |
|
http://www.ubootwaffe.net |
|
http://uboatarchive.net/ |
|
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm |
|
http://www.u-boot-archiv.de/ |
|
http://www.u-historia.com/ |
|
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4 |
|
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5 |
|
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 8 KTB U 375 - U 435 |
|
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 – 1945 |
|
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3 |
|
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1 |
* * *
Poniżej godło U 425 (źródło: www.u-historia.com)
