Z cyklu jednostki pożarnicze ... (cz. 15) - STRAŻAK 23

STRAŻAK 23

Autorzy : Waldemar Danielewicz i Andrzej Patro

Po zawieruchach II Wojny Światowej pierwszym statkiem pożarniczym, który rozpoczął służbę w porcie szczecińskim był parowiec „FLORIAN”. Napisaliśmy o tym wcześniej tutaj: https://wobiektywieshipspottera.blogspot.com/2020/04/z-cyklu-jednostki-pozarnicze-cz-13_1.html. Wspomniany „FLORIAN” pozostawał w eksploatacji do końca czerwca 1958 roku, a złomowano go trzy lata później w 1961 roku .W tym samym 1961 roku zastąpił go przebudowany na statek pożarniczy holownik „JUREK”, który został potem przemianowany na „STRAŻAK 23”. Pozostawał on w eksploatacji do 1975 roku. Poniżej przedstawiamy ciekawe losy tej jednostki.

Pierwszym armatorem statku był Gustav Bonell z położonej nad Zalewem Kurońskim w Prusach Wschodnich miejscowości Labiau [od 1946 r. Polesisk, do 1993 na terytorium ZSSR, ob. Obwód Kaliningradzki, Rosja]. Nie udało się niestety ustalić ani daty czy też miejsca budowy. Choć niemieckie źródła podają, że statek zbudowano w 1907 r., to według stoczniowego spisu stoczni Fechtera wynika, że w 1906 r. wspomniana stocznia zbudowała dla Bonella parowy holownik o nazwie „MARTHA” ale tu pojawia się pewna rozbieżność, bowiem jego dane techniczne różnią się jednak zasadniczo od wspomnianej „Marthy” z 1906 r., poza tym po kilku miesiącach użytkowania Gustav Bonell odsprzedał tę jednostkę nabywając zapewne drugi statek, któremu nadał taką samą nazwę jaką nosiła poprzednia. Nie znamy danych technicznych ani maszyny parowej ani kotła. Wiadomo tylko, że w 1921 r. „MARTHA” otrzymała nową maszynę parową produkcji Union Giesserei z Królewca o mocy 180 KM a także nowy kocioł parowy produkcji tej samej firmy o numerze budowy 2890 i ciśnieniu roboczym 10 atm – stąd też polskie źródła a głównie roczniki Polskiego Rejestru Statków, jako rok i miejsce budowy podają 1921 rok, czyli datę budowy maszyny i kotła, co jednak nie odpowiada prawdzie. Nie wiemy, kiedy nasz bohater znalazł się w Szczecinie [wówczas jeszcze jako Stettin]. Prawdopodobnie nastąpiło to na przełomie 1944/45, kiedy to sporo statków ewakuowano z Prus Wschodnich w głąb III Rzeszy. „MARTHA” zatonęła w Szczecinie w 1945 r. Wydobyta przez radziecki 77 Odział Awaryjno-Ratowniczy Floty Bałtyckiej [Avarijno Spasitelnyi Otriad] w 1947 r., została zakwalifikowana do podziału taboru niemieckiego pomiędzy ZSRR a Polskę. Przyznana stronie polskiej, w 1948 r. została przejęta przez Szczeciński Urząd Morski a następnie skierowana do odbudowy w Stoczni „Odra” w Szczecinie. W tym samym też czasie spolszczono jej nazwę na „MARTA” Po odbudowie została przekazana Zarządowi Portu Szczecin. Ponieważ zgodnie z rozporządzeniem Ministra Żeglugi, holowniki miały nosić nazwy męskie lub zjawisk przyrodniczo-atmosferycznych zmieniono nazwę statku na „BOGDAN”. W latach 1951/52 jednostka przeszła kolejny klasowy remont kapitalny wykonany przez Bazę Remontową ZPS. W 1955 r. doszło do kolejnej zmiany nazwy tym razem na „JUREK”. Cztery lata później holownik skierowano do przebudowy na motorowiec, po której to do ponownej eksploatacji wszedł w 1960 r. Dwa lata później [w 1962 r.] zapadła decyzja o przebudowie jednostki na statek pożarniczy, co też uczyniono. W jej wyniku na dachu sterówki zainstalowano działko wodne zasilane pompą wodną nieznanej marki oraz wyposażono go w sprzęt gaśniczy ręczny. Przydzielony Portowej Straży Pożarnej – Zarządu Portu Szczecin. W 1969 r. po raz ostatni zmieniono mu nazwę tym razem na „STRAŻAK 23”. Wycofany z eksploatacji w 1975 r. Data złomowania nieznana.

*     *     *

TYP STATKU:	pożarniczy
ROK I MIEJSCE BUDOWY:	nieznane
DANE TECHNICZNE:	pojemność brutto: 47 RT; netto: 2 RT
	długość całkowita: 18,20 m
	szerokość m.p. :17,01 m
	szerokość: 4,48 m
	zanurzenie: 1,80 m
SILNIKI GŁÓWNE:	1 silnik wysokoprężny typu 4NVD; 4 cylindrowy; produkcji: VEB-Maschinenbau, Halberstadt [NRD]; rok produkcji: 1952; numer fabryczny: 35; moc: 180 KM
	pędnik: 1 śruba napędowa
PRĘDKOŚĆ:	9 węzłów
ZAŁOGA:	4 ludzi + 7 strażaków
WYPOSAŻENIE:	1 działko wodne na dziobie
	pompa pożarowa i zęzowa
	ręczny sprzęt ppożarowy
ARMATOR:	Zarząd Portu Szczecin – Portowa Straż Pożarna
PORT MACIERZYSTY:	Szczecin

Opracował: Waldemar Danielewicz Gdańsk 18 kwietnia 2020 r.

*     *     *

Bibliografia:

Jerzy Miciński, Stanisław Kolicki – Pod polską banderą – Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1962 r.

Tadeusz Popielawski – Rozwój statków pożarniczych – Budownictwo Okrętowe nr 7/88 – Gdańsk.

Ryszard Leszczyński – Katastrofy i wypadki morskiej floty pomocniczej PMH (1926-2016) – Gdańsk 2017

Waldemar Danielewicz – Polskie holowniki morskie 1920-2015- Porta Mare, Gdynia 2015.

Mieczysław Andrut – Flotylla Zarządu Portu Szczecin-Świnoujście

Reinhart Schmelzkopf – Union Gisserei, Königsberg - Gustav Fechter, Königsberg

Polski Rejestr Statków – rejestry 1957/58 i 1968

Berndt Schwarz – Binnenschiffe zwischen Ostpreussen und Schleisen- Strandgut-Verlag Cuxhaven

*     *     *

Poniżej: BOGDAN przed przebudową jako holownik parowy, archiwum Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).

Poniżej: JUREK w Szczecinie, foto Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).

Poniżej: JUREK z dźwigiem pływającym w holu, foto Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).

Poniżej: JUREK w Szczecinie, foto Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).

Poniżej: JUREK po przebudowie na statek pożarniczy, foto Lucjan Płusko, zbiory Waldemara Danielewicza (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).

Poniżej: rysunek – holownik JUREK, autor Stefan Kolicki, źródło - patrz pkt. 1 bibliografii (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).