Z cyklu jednostki pożarnicze ... (cz. 14) - JUHAS

Autorzy : Waldemar Danielewicz, Andrzej Patro, Zbigniew Rybicki

Podziękowania :

prof. Jan Bartelski za podzielenie się wiedzą o okolicznościach sprowadzenia tej i innych jednostek z tzw. demobilu do kraju i  wielką pomoc przy redagowaniu tego artykułu.

Marek Twardowski i Zbigniew Rybicki za udostępnienie i zgodę na  publikację unikalnych zdjęć

JUHAS

Kuter pożarniczy o nazwie „JUHAS” został przystosowany do pełnienia tej roli z amerykańskiej łodzi ratowniczej o numerze taktycznym „J-1172”. Używane one były przez aliantów na frontach drugiej wojny światowej, ich głównym zadaniem było podejmowanie z wody zestrzelonych pilotów. Łodzie te należały do projektu 382. Jak już wspomniano klasyfikowane one były jako Aircraft Rescue Boat. Kadłub zbudowany był z desek sosnowych i sklejki, wzmocniony w niektórych czułych miejscach płytą pancerną. Pierwotnie posiadały one jeden silnik benzynowy typu Hudson Invader-Hall Scott o mocy 275 KM przy 1700 obr./min. W dostępnych polskich źródłach pokutuje błędne przekonanie, że „Juhas” to była to motorówka desantowa typu LCP[L], co jest nie prawdą. Dzięki prof. Janowi Bartelskiemu badaczowi losów flotyll rzecznych oraz jednostek zakupionych z tzw. demobilu możemy ten fakt sprostować i po raz pierwszy podać do publicznej wiadomości.

Po zakończeniu II wojny światowej sprzęt ten został przeznaczony do sprzedaży w ramach tzw. demobilu. W 1947 r. polskie Ministerstwo Komunikacji poprzez Polską Misję Zakupów z Demobilu Amerykańskiego urzędującą w Paryżu nabyło od USA i Wlk. Brytanii wiele jednostek zdemobilizowanych jak barki desantowe różnych typów, kutry desantowe, łodzie ratownicze i  holowniki. Między innymi Polska zakupiła 8 jednostek projektu 382, wśród nich była łódź „J-1172”. Po odbiorze przez stronę polską wypłynęła ona z Antwerpii na holu holownika „Żubr”, 12 października 1947 r. i przybyła do Gdańska dziesięć dni później. Przeznaczona była dla Ministerstwa Obrony Narodowej. W sumie WOP przejął cztery jednostki tego projektu.  Dokładnie 17 kwietnia 1948 r. „J-1172” przekazana została przez MON, Ministerstwu Żeglugi, które z kolei przekazało ją Gdańskiemu Urzędowi Morskiemu w Gdańsku, a ten kolei przekazał ją Kapitanatowi Portu w Gdyni. Ponieważ w tym okresie brakowało statków pożarniczych z prawdziwego zdarzenia, które mogłyby wspomagać jednostki lądowe od strony wody postanowiono adoptować „J-1172” do tych celów. Projekt adaptacji opracował mjr. poż. Bronisław Witkowski, a przebudowę zlecono Warsztatom Mechanicznym Gdańskiego Urzędu Morskiego w Gdyni. Prace nadzorował kierownik warsztatów Beuth. Prace zakończono w kwietniu 1949 r. i 15 kwietnia zgodnie z terminem kuter pożarniczy „JUHAS” został opuszczony na wodę przy tzw. „Kamiennym Rogu”, czyli u zbiegu nabrzeży Duńskiego i Szwedzkiego w Gdyni. Podczas remontu silnik benzynowy zastąpiono silnikiem wysokoprężnym. Kuter posiadał 1 działko wodne gaśnicze, zasilane przez pompę spalinową ppoż. marki Harland, cztery nasady tłoczne. Ponadto zabierał sto litrów środka pianotwórczego spumogenu w kanistrach. Wspomagał on wytwarzanie ciężkiej piany gaśniczej i ułatwiał walkę z ogniem. „Juhasa” przydzielono Zarządowi Portu Gdańsk-Gdynia a służbę pełnił w Portowej Straży Pożarnej w Gdyni. W marcu 1951 r. przebazowany do PSP w Gdańsku. Nie jest dokładnie znana data kasacji „Juhasa”, ale prawdopodobnie nastąpiło to około 1956 r., kiedy to do służby wszedł kuter pożarniczy „Żar” typu Juhas II.

*     *     *

Dane techniczne:

TYP STATKU:	pożarniczy
ROK I MIEJSCE BUDOWY:	1943 USA
DANE TECHNICZNE	wyporność: 8 t.
	długość całkowita: 11,97 m
	szerokość: 3,26 m
	zanurzenie: 0,72  m
	zanurzenie maksymalne: 1,00 m
NAPĘD	1 silnik wysokoprężny typ 64HN9; produkcji: Gray Marine Motors, Detroit; moc 225 KM przy 2100 obr./min.
	pędnik: 1 śruba napędowa
PRĘDKOŚĆ:	6 węzłów
ZAŁOGA:	3 ludzi + 4 strażaków
ARMATOR	Zarząd Portu Gdańsk
PORT MACIERZYSTY	Gdańsk

Opracował: Waldemar Danielewicz

*     *     *

Bibliografia:

Tadeusz Popielawski – Rozwój statków pożarniczych – Budownictwo Okrętowe nr 7/88 – Gdańsk

Ryszard Leszczyński – Katastrofy i wypadki morskiej floty pomocniczej PMH (1926-2016) – Gdańsk 2017

Marek Soroka – Polskie Okręty Wojenne 1945-1980- Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1986

Dziennik Bałtycki nr 97 z dnia 08.04.1949

Korespondencja z prof. Janem Bartelskim z kwietnia 2020 r.

*     *     *

Poniżej: kuter pożarniczy JUHAS, zdjęcia z archiwum Marka Twardowskiego, Zbigniewa Rybickiego i Portowej Straży Pożarnej (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: fire fighting unit JUHAS, photos from archives of Marek Twardowski, Zbigniew Rybicki  and Harbor Fire Department (to enlarge click on the photos).

Poniżej: kuter pożarniczy JUHAS, dokumenty archiwalne i prasowe (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: fire fighting unit JUHAS, archival and press douments (to enlarge click on the photos).