W obiektywie shipspottera czyli z migawką nad portową sadzawką: Z cyklu muzea morskie/jednostki muzealne ... cz. 31

piątek, 4 października 2024

Z cyklu muzea morskie/jednostki muzealne ... cz. 31 - HMS M.33

HMS M 33 – monitor typu M 29, będącego z kolei rozwinięciem wcześniejszego typu M 15. Geneza powstania tej jak i innych jednostek tej klasy związana jest z rokiem 1914, kiedy to Królewska Marynarka Wojenna rozpoczęła szeroko zakrojony program budowy nowych okrętów wojennych, obejmujący m.in. i monitory tj. jednostki artyleryjskie dysponujące dużą siłą ognia a jednocześnie małym zanurzeniem, zdolne do działania na przybrzeżnych wodach. HMS M.33 należał do grupy monitorów o szczególnie małym zanurzeniu, zaprojektowanych w 1915 roku, kiedy to odkryto, że cztery 6-calowe działa umieszczone w kazamatach na nowych pancernikach typu QUEEN ELIZABETH znajdowały się zbyt blisko linii wodnej, aby mogły być skutecznie wykorzystywane w morzu. Dwa z tych dział na każdym z pięciu okrętów tego typu zostały przeniesione wyżej, ale pozostałe dwa zostały z nich usunięte, trafiając następnie na pokłady nowych monitorów (typu M29), zamówionych w stoczni Harland and Wolff w Belfaście 15 marca 1915 roku. Zarówno HMS M.33, jak i HMS M.32 w celu szybszej realizacji zamówienia zostały zlecone podwykonawcy tj. sąsiedniej stoczni Workman Clarke and Co, Ltd. z Belfastu, gdzie stępkę pod nie położono 1 kwietnia 1915 roku a zwodowano już 22 maja. Wyposażony w dwie tłokowe maszyny parowe, zapewniające mu prędkość 9,6 węzłów monitor HMS M.33 wszedł do służby w Belfaście już 17 czerwca 1915 roku (oficjalne przejęcie okrętu od stoczni miało miejsce dopiero siedem dni później tj. 24 czerwca, co związane było z koniecznością umieszczenia dodatkowych czterech ton stałego balastu na rufie w celu zniwelowania wykrytego przegłębienia na dziób). Po wyeliminowanie problemów, z załogą złożoną z pięciu oficerów oraz 67 podoficerów i szeregowych marynarzy, dowodzony przez komandora porucznika Quintina-Prestona Thomasa RN monitor HMS M.33, zgodnie z otrzymanym rozkazem skierował się na Morze Śródziemne w rejon Dardaneli. Na miejsce tj. do bazy Mudros na wyspie Lemnos[1] okręt dotarł 24 lipca 1915 roku a już w sierpniu przeprowadził swoje pierwsze zadanie bojowe, wspierając ogniem swoich dział lądujące w Zatoce Suvla brytyjskie wojska. Po wykonaniu tego zadania monitor pozostał na tych wodach i przez pozostałą część kampanii na płw. Gallipoli prowadził działania patrolowe. Po wycofaniu wojsk z płw. Gallipoli w styczniu 1916 roku HMS M.33 otrzymał polecenie skierowania się do Salonik, by następnie wspierać flotę aliantów w działaniach przeciwko Bułgarom. W maju tego samego roku okręt na okres 6 miesięcy trafił do dywizjonu, którego zadaniem był blokada Zatoki Smyrna na tureckim wybrzeżu. Następnie aż do końca wojny HMS M.33 współdziałał z kilkoma alianckimi eskadrami, operując w środkowej części Morza Egejskiego, gdzie do jego obowiązków należało bombardowanie tureckiego wybrzeża, patrolowanie, blokada oraz kontrola żeglugi. Po zakończeniu działań monitor na krótko powrócił do Salonik, po czym skierował się do Bari, gdzie pozostał do lutego 1919 roku, kiedy to wyruszył w rejs do Chatham, docierając na miejsce 10 kwietnia. Na Wyspach okręt na krótko trafił do stoczni na remont, podczas którego został przygotowany do służby w składzie Eskadry Morza Białego. Na wody północnej Rosji, dowodzony przez komandora porucznika K. Mitchella RN monitor wyruszył w dniu 12 maja 1919 roku, przybywając do Archangielska 9 czerwca (całą drogę jednostka odbyła na holu). Na miejscu załoga HMS M.33 niemal natychmiast otrzymała rozkaz skierowania się na rzekę Dźwinę, gdzie udzielić miała wsparcia brytyjskim i innym oddziałom lądowym walczącym w ramach wsparcia sił kontrrewolucyjnych w ich wojnie z bolszewikami. Małe zanurzenie jak i stosunkowo ciężkie uzbrojenie jednostki okazały się nieocenione zarówno wtedy, jak i podczas osłaniania późniejszego odwrotu aliantów, który miał miejsce we wrześniu 1919 roku. Odwrót samej jednostki z Rosji nie obył się bez problemów, spowodowanych niskim stanem wody w rzece Dźwinie (trzeba było ją mocno odciążyć m.in. poprzez usunięcie amunicji czy prowiantu). Ostatecznie HMS M.33 w dniu 18 października 1919 roku dotarł do Chatham (ponownie na holu), gdzie niedługo potem odstawiono go do rezerwy. Następnie okręt trafił do Nore, gdzie przebywał aż do 1924 roku, kiedy to został skierowany do stoczni w Pembroke w celu przystosowania go do pełnienia nowej roli tj. pomocniczego stawiacza min. Po przedłużającej się ze względu na brak środków finansowych przebudowie dawny monitor pod nową nazwą HMS MINERVA powrócił do służby 3 lutego 1925 roku, z przydziałem do HMS VERNON – szkoły broni torpedowej i z.o.p. w Portsmouth. W kolejnych latach jednostka nie raz była odstawiana do rezerwy, powracając w razie zaistniałej potrzeby do służby jako tender. W styczniu 1939 roku dawny HMS M.33 został wystawiony na sprzedaż ale na szczęście dla niego zanim doszło do ewentualnej transakcji kupna wybuchła II Wojna Światowa, co spowodowało, że powrócił on do służby w roli jednostki sztabowej w HMNB Portsmouth, otrzymując oznaczenie C23(M). W 1943 roku jednostka została skierowana do położonej na rzeką Itchen Stoczni White, gdzie przebudowano ją na okręt warsztatowy dla obsługi sieci zagrodowych (zdemontowano wtedy oba maszty, obniżono nadbudówki oraz wymontowano maszyny parowe), po czym w 1944 roku skierowano ją na wody ujścia rzeki Clyde. Po wojnie dawny monitor powrócił na wody Solent, gdzie stał się pływającym warsztatem i biurem dla Royal Clarence Yard w Gosport (wtedy też oprócz posiadanego już oznaczenia jednostka otrzymała nazwę RMAS MINERVA). W 1984 dawny monitor został zacumowany u burty fregaty HMS RHYL i po raz drugi w swojej historii wystawiony na sprzedaż. Trzy lata później w 1987 roku nowym właścicielem jednostki zostało Hartlepool Ship Preservation Trust, które zamierzało przywrócić jej wygląd jaki prezentowała w latach swojej świetności. W tym też celu okręt trafił do stoczni w Hartlepool, gdzie miał przejść stosowne prace renowacyjne (niestety ze względów finansowych był z tym duży problem). W 1990 roku ze względu na swoją bogatą historię służby oraz fakt, że był to zaledwie jeden z dwóch wciąż istniejących weteranów I wojny światowej, stojący w Hartlepool dawny monitor został odkupiony od HSPT przez Radę Hrabstwa Hampshire. W 1991 roku okręt powrócił do Portsmouth, trafiając do stoczni marynarki wojennej, gdzie rozpoczęto na nim trwające klika lat prace konserwacyjno – renowacyjne. W kwietniu 1997 roku noszący z powrotem swoją pierwotną nazwę HMS M.33 monitor, trafił do doku nr 1 w bazie marynarki wojennej w Portsmouth, co zapewnić mu miało odpowiednie warunki do utrzymania i konserwacji jego wciąż w dużej mierze oryginalnego poszycia kadłuba. Do tego czasu udało się też przywrócić jednostce większość elementów konstrukcji i wyposażenia górnego pokładu oraz nadbudówki jakie posiadała w latach 1915-1919 m.in. zamontowano oba sześciocalowe działa (co ciekawe dziobowe pochodzi z krążownika lekkiego HMS DELHI, rufowe zaś z pancernika HMS CANADA / ALMIRANTE LOTORRE) oraz dwa drewniane maszty wykonane przez warsztaty konserwatorskie z Merseyside Maritime Museum. W 2007 roku okręt został pomalowany w charakterystyczny kamuflaż z czasów I Wojny Światowej.

* * *

Dane techniczne
Wyporność	pełna 580 ton
Wymiary	53,95 x 9,45 x 1,25 m
Kadłub:	Stalowy, nitowany
Napęd:	2 x maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 2.980 kW
	2 wały napędowe
	2 śruby
Prędkość:	9,6 węzła
Zasięg:	1.440 Mm przy prędkości 8 węzłów
Uzbrojenie	2 x I działa BL Mark XII kal. 152 mm
	1 x I działo przeciwlotnicze QF kal. 57 mm
	2 x I karabiny maszynowe Maxim
Załoga:	72 os.

* * *

Bibliografia

https://www.nationalhistoricships.org.uk/register/482/hms-m33

Matthew Sheldon - HMS M.33 Pitkin Publishing 2015

* * *

Aby zwiedzić HMS M.33, musimy udać się do położonego w Portsmouth na terenach Historycznej Stoczni Narodowego Muzeum Royal Navy. u mała uwag zarówno przy wejściu na teren Narodowego Muzeum RN musimy podać się kontroli toreb i plecaków. Muzeum czynne jest cały tydzień w godzinach 10:00 – 17:30 bilety do muzeum możemy kupić w kasie na terenie Narodowego Muzeum RN. (cennik na stronie https://www.nmrn.org.uk/buy-tickets/portsmouth-historic-dockyard). Niestety podczas tegorocznej wizyty w Portsmouth zabrakło nam czasu by wejść na pokład i do wnętrza monitora ale co się odwlecze …

* * *

Poniżej zdjęcia monitora HMS M.33, Portsmouth 30.04.2024 (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).