Z cyklu "U-bootwaffe" ... cz. 13 - U 411 Typ VIIC

 

U 411 Typ VIIC
Stocznia:	F.Schichau GmbH, Danzig
Numer zamówienia:	112
Zamówienie:	30.10.1939
Położenie stępki:	28.01.1941
Wodowanie:	15.11.1941
Wcielenie do służby:	18.03.1942
Numer pocztowy:	M 44 599

Przebieg służby
19.03.1942 – 31.08.1942	8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi)
01.09.1942 – 13.11.1942	6 Flotylla U-bootów (służba frontowa)
13.11.1942	Zatopiony na zachód od Gibraltaru (pozycja 36.00N, 09.53W) czterema bombami głębinowymi zrzuconymi przez brytyjski bombowiec Hudson należący do Sqn 500/D RAF.

Dowódcy:
18.03.1942 – 19.10.1942	OL Gerhard Litterscheid
20.10.1942 – 13.11.1942	KL Johann Spindlegger

Liczba patroli: 2

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/0

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0

Okres służby U 411 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
18.03. – 23.04.1942	Danzig – próby okrętu w ramach UAG I.
24.04. – 28.04.1942	Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach TEK.
29.04. – 01.05.1942	Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach UAG-Schall.
02.05. – 07.05.1942	Kiel – próby okrętu w ramach UAK.
10.05. – 29.05.1942	Hela – rejsy szkoleniowe w ramach Agru-Front.
30.05. – 07.06.1942	Pillau – strzelanie torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
08.06. – 19.06.1942	Gotenhafen – ćwiczenia taktyczne w ramach 27 Flotylli U-bootów.
20.06. – 04.08.1942	Königsberg – przegląd okrętu w stoczni Schichauwerft.
08.08. – 12.08.1942	Danzig – pobyt w stoczni Holm w celu zainstalowania dźwigu torpedowego.
15.08. – 17.08.1942	Kiel – przygotowanie okrętu do służby frontowej.

Patrol 1 (18.08.1942 – 30.09.1942)

18.08. U 411 pod dowództwem Gerharda Litterscheida wraz z U 409 i U 606 o godzinie 07:00 opuścił bazę w Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. O 10:40 na rucie nr 15 doszło do spotkania z trałowcem M 1904, w eskorcie którego skierowano się następnie w stronę kwadratu AO 7212. Po jego osiągnięciu, co miało miejsce o 22:05 doszło do wymiany składu eskorty na dwa dozorowce. Dwa dni później 20 sierpnia o godzinie 04:16 zawinięto do Kristiansand, które po uzupełnieniu zapasów paliwa, ponownie wraz z U 409 i U 606 oraz w eskorcie dwóch trawlerów z.o.p. tj. UJ 1708 i UJ 1709 opuszczono o 08:32 kierując się w stronę kwadratu AN 3164. Po jego osiągnięciu, co miało miejsce o 18:45 pożegnano się z eskortą i pozostałymi jednostkami, po czym rozpoczęto indywidualny marsz w stronę nakazanej pozycji. 23 sierpnia o 16:15 w kwadracie AF 4443 w bezpiecznej odległości wyminięto, dostrzeżoną chwilę wcześniej przez wachtowych dryfującą minę morską zerwaną z łańcucha kotwicznego. Następnego dnia z pomostu U 411 w kwadracie AE 6770 dostrzeżono kolejne dryfujące miny: o 19:50 jedną a o 22:45 dwie. 25 sierpnia o 09:45 (kwadrat marynarki AE 8530) nawiązano kontakt wzrokowy z dwoma dozorowcami, które następnie udało się wymanewrować. Niecałą godzinę później o 10:40 w związku z dostrzeżeniem nadlatującego samolotu wykonano alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania nieprzyjacielska maszyna w ślad za okrętem zrzuciła serię trzech niecelnych bomb głębinowych. O 12:30 w znacznej odległości od zanurzonego okrętu zarejestrowano odgłosy detonacji kolejnych bomb głębinowych. Tego samego dnia, po mającym miejsce o 23:00 wynurzeniu na pokładzie U 411 odebrano pochodzącą z godziny 18:36 depeszę z BdU z rozkazami o następującej treści:

„U 604, U 92, U 91, U 756, U 407, U 659, U 409 i U 411 utworzyć grupę Vorwärts. W następującej kolejności z ekonomiczną prędkością marszową obsadzić linię dozoru od AK 5765 do AK 8629.”.

Cztery dni później 29 sierpnia zgodnie z ww. rozkazem o godzinie 08:00 osiągnięto przypadającą na kwadrat AK 6629 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu. 31 sierpnia na poszukującym wroga okręcie Litterscheida o 07:55 (kwadrat marynarki AK 5929) odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w kwadracie AK 2914 z płynącym kursem 346˚ wrogim konwojem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielskim zgrupowaniem był eskortowany przez okręty kanadyjskiej Grupy Eskortowej C2, składający się z 57 statków konwój SC.97. Ze względu na fatalne warunki pogodowe panujące nad akwenem działań nie możliwy był marsz z maksymalną prędkością, bowiem nie dość że okręt notował mocne przechyły to na dodatek przez właz na pomoście do jego wnętrza dostawały się bardzo duże ilości wody. Sytuacja ta uległa częściowej poprawie po skorygowaniu kursu na 30˚. 1 września o 05:40 (kwadrat marynarki AK 3732) w poświacie księżyca dostrzeżono bratni okręt, którym okazał się być U 407, który jakiś czas wcześniej uzyskał kontakt z konwojem i nadawał teraz sygnały naprowadzające. Godzinę później o 06:50 (kwadrat marynarki AK 3723) z pomostu U 411 dostrzeżono cienie oraz smugę dymu. Dziesięć minut później podążający w stronę nieprzyjaciela okręt Litterscheida został zmuszony do ucieczki przez trzy eskortowce. O 13:30 (kwadrat marynarki AK 3766) z pomostu ścigającego konwój U 411 dostrzeżono nadlatujący samolot, w ucieczce przed którym wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem w pobliżu okrętu detonowały jak to określił Gerhard Litterscheid „małe” bomby głębinowe. Po mającym miejsce o 15:40 wynurzeniu stwierdzono, że utracono kontakt z konwojem, rozpoczynając następnie jego ponownie poszukiwania. O 20:38 (kwadrat marynarki AK 3829) na pokładzie U 411 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w kwadracie AL 1724, z płynącym kursem 90˚ wrogiem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. W trakcie tego marszu o godzinie 21:14 ponownie musiano uciekać pod wodę przed nadlatującym samolotem, pozostając następnie w zanurzeniu do 23:45. 2 września o 22:07 na pokładzie U 411 odebrano depesze z dowództwa z rozkazami o następującej treści:

„Grupa Stier przerwać operację. Okręty dołączyć do grupy Vorwärts. Nowa grupa Vorwärts w kolejności: U 756, U 92, U 411, U 211, U 404, U 659, U 91, U 407, U 380, U 484, U 594, U 608, U 96 obsadzi linię dozoru od AK 0391 do AL 7284".

Następnego dnia zgodnie z w/w rozkazem o 10:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 6363 pozycję w zgrupowaniu, napotykając tam jednak na bardzo trudne warunki pogodowe (z ich powodu obsada wachty musiała przypinać się do poręczy pomostu a właz na niego prowadzący musiał pozostać zamknięty). Trzy dni później 6 września o 12:00 (kwadrat marynarki AK 6880) na pokładzie U 411 odebrano pochodzący z U 608 meldunek o kontakcie z wrogim konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano. Następnego dnia w związku z utratą kontaktu z wrogiem i nie możnością jego ponownego odzyskania o 11:14 dowództwo nakazało zakończyć operację przeciwko niemu. Od 9 września okręt Litterscheida prowadził działania przeciwko wykrytemu przez U 584, składającemu się z 32 statków i eskortowanemu przez Grupę Eskortową C4 konwojowi ON.127, z którym to o godzinie 18:26 następnego dnia w kwadracie AK 9864 nawiązał kontakt, meldując o tym fakcie dowództwu. Dwadzieścia cztery minuty później z pomostu U 411 dostrzeżono dwa inne operujące w pobliżu U-booty. Trzydzieści minut po północy 11 września (kwadrat marynarki BD 3113) zaobserwowano odpalane przez statki konwoju pociski świetlne. O 02:04 (kwadrat marynarki AK 0988) w związku z wykryciem zbliżającego się niszczyciela wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem nieprzyjacielska jednostka po uzyskaniu namiaru na zanurzony okręt przystąpiła do wykonywania ataków, zrzucając w trzech podejściach po trzy bomby głębinowe. W wyniku ich bliskich detonacji na U 411 doszło do licznych przecieków m.in. w dziobowym WC, na których skutek wymknął się on z pod kontroli i zanim opanowano sytuację opadł na głębokość A+134 tj. 214 metrów. Po odpłynięciu napastnika o 04:40 Gerhard Litterscheid zarządził wynurzenie na peryskopową zamierzając następnie zlustrować okolicę przez peryskop, co z kolei doprowadziło do wykrycia kolejnego uszkodzenia tym razem peryskopu bojowego. Po wynurzeniu kontynuowano dalej pościg za konwojem, który w międzyczasie zdołał się już oddalić. Trzydzieści minut po północy następnego dnia, w kwadracie BD 2539 po stronie bakburty przed dziobem okrętu dostrzeżono płonący statek, którego jednak nie próbowano dobijać, koncentrując się na dalszej pogodni za konwojem. Już za dnia o 10:44 (kwadrat marynarki BD 4337) przed dziobem U 411 dostrzeżono od 10 do 15 smug dymu, o których zameldowano dowództwu. Wieczorem tego samego dnia, w trakcie śledzenia wroga  doszło do dwóch zdarzeń: o 21:00 w kwadracie BD 4195 doszło do spotkania z także ścigającym konwój U 584 a prawie trzy godziny później o 23:57 utracono kontakt z nieprzyjacielem. 13 września o 19:51 (kwadrat marynarki BC 6268) na bezskutecznie poszukującym od prawie doby wroga U 411 odebrano pochodzący z U 584 meldunek o kontakcie z nim w BC 6214, w stronę którego niezwłocznie się on skierował. Następnego dnia o 03:00 w kwadracie BC 6119 z pomostu okrętu Litterscheida po stronie bakburty dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych. Półtorej godziny później, po wykryciu w pobliżu cieni trzech jednostek Gerhard Litterscheid zarządził rozpoczęcie podejścia w celu ich zaatakowania. O 05:26 (kwadrat marynarki BC 6143) w kierunku zbliżającej się korwety z wyrzutni nr V odpalono torpedę, która jednak chybiła celu. Cztery minuty później musiano wykonać alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przez niedoszłą ofiarą, która wkrótce potem przystąpiła do wykonywania ataków bombami głębinowymi. Po odpłynięciu prześladowcy, o 11:07 U 411 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając pościg za konwojem, który niecałą godzinę później o 12:00 na polecenie dowództwa odwołującego całą operację zmuszony był zakończyć. Siedem godzin później o 19:00 rozpoczęto marsz w stronę punktu spotkania z podwodnym zaopatrzeniowcem (kwadrat marynarki BC 9355), który osiągnięto następnego dnia o 23:35. 16 września o 08:00 z pomostu U 411 zaobserwowano zbliżające się U 218, U 594, U 92 i U 211, w towarzystwie których rozpoczęto oczekiwanie na przybycie podwodnego tankowca tj. U 461, który pojawił się na miejscu spotkania dopiero o godzinie 22:00. Następnego dnia ze względu na wzburzone morze nie można było pobrać przewodu paliwowego, w związku czym cała operacja uzupełniania zapasów została przesunięta do czasu poprawy warunków atmosferycznych. W trakcie tego oczekiwania U 411 przy pomocy liny ustanowił połączenie z U 404 na który to o 18:10 przekazał części zamienne potrzebne mu do naprawy szwankujących diesli. 18 września pomiędzy 10:30 a 15:45 w kwadracie BC 9355 okręt Litterscheida pobrał z U 461 ca. 25m³ paliwa, leki, 200 l destylatu, prowiant na 6 dni oraz części zamienne do sprężarki Junkersa. O 20:30 po wytrymowaniu okrętu rozpoczęto marsz w kierunku nowej bazy operacyjne okrętu tj. St. Nazaire. 30 września o 16:00 w punkcie Nanni 2 U 411 spotkał się z eskortą, w towarzystwie której trzy godziny później przybył do St. Nazaire, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (44 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.980 mil morskich na i 645,5 mili morskiej pod powierzchnią.

19.10.1942 obowiązki dowódcy na U 411 zdał Gerhard Litterscheid, który objął stanowisko w sztabie 6 Flotylli U-bootów. Na jego miejsce następnego dnia przybył dotychczasowy dowódca U 616 KL Johann Spindlegger.

Patrol 2 (07.11.1942 – 13.11.1942)

07.11. U 411 pod dowództwem Johanna Spindleggera opuścił bazę w St. Nazaire, kierując się zgodnie z otrzymanym rozkazem w stronę kwadratu BE 57, gdzie oczekiwać miał na dalsze instrukcje. Dwa dni później 9 listopada na pokładzie U 411 o godzinie 12:52 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:

„U 155, U 515, U 108, U 411, U 572 i U 173 utworzyć grupę Schagetot. Kierować się do kwadratu DJ.”.

Następnego dnia w dowództwie odebrano pochodzący z U 411 meldunek o pomyślnym przepłynięciu Biskajów.

Trzy dni później 13 listopada BdU wysłało skierowaną bezpośrednio do U 411 depeszę o następującej treści:

„Spindlegger, nowy rejon operacyjny to CG 9464).”.

Tego samego dnia idący na powierzchni na południowy – zachód od Cape Vincente (kwadrat marynarki CG 8589) okręt Spindleggera został wykryty przez należący do 500 Sqn RAF, stacjonujący w Gibraltarze bombowiec Hudson. W ataku który miał następnie miejsce pilotowana przez Johna Ensora maszyna w ślad za zanurzającym się U 411 z wysokości 15 metrów zrzuciła serię czterech bomb głębinowych, których bliskie detonacje posłały go na dno wraz z całą załogą.

Członkowie załogi U 411 polegli w dniu 13.11.1942 (w kolejności alfabetycznej)
Nazwisko	Imię	Ranga	Rok urodzenia
Becher	Walter-Alfred	Lt.z.S.	14.01.1921
Bergmann	Karl-Wilhelm-Andre	FkMt	28.12.1917
Blatzheim	Heinrich	MaschGfr	22.12.1923
Botterbrodt	Helmut	MtrGfr.	10.09.1922
Brose	Franz	MaschGfr	12.05.1921
Demmich	Rudolf	MaschMt	16.01.1920
Drössler	Rudolf	Gfr.	16.01.1922
Eich	Erwin	MaschOGfr	27.08.1921
Ellmenreich	Harald	Fähnr.z.S.	05.03.1923
Esser	Theodor	MaschGfr.	08.08.1922
Federmann	Willi	OMasch.	12.04.1916
Fueg	Rudolf	MechGfr	06.03.1923
Gallick	Matthias	MaschGfr	19.07.1922
Gärtner	Gerhard	Masch-OLt.ing.	03.10.1912
Gerber	Mattias	MaschMt	26.09.1919
Gerke	Heinz	MechGfr	14.02.1921
Glatz	Heinz	OMasch	29.12.1915
Greschuchna	Adolf	FkMt	13.09.1919
Hammer	Walter	MaschGfr.	21.12.1922
Hänel	Gerhard	MaschMt.	13.09.1919
Hiller	Heinz	MaschGfr	15.12.1922
Hübsch	Karl	MtrGfr	06.07.1923
Ils	Johannes-August	MaschMt	24.09.1919
Junge	Max-Hermann-Otto	MtrOGfr	09.07.1921
Just	Horst-Joachim	FkOGfr	14.03.1923
Kleine	Theodor-Josef	Gfr.	10.03.1922
Krause	Wilhelm	Gfr.	30.05.1922
Künzer	Franzisko	MaschMt	08.09.1920
Lemke	Günter	Lt.z.S.	13.05.1922
Rockenmeyer	Julius	Gfr.	13.07.1923
Rödel	Werner	ObMt.	18.09.1919
Schmitt	Andreas	Gfr.	24.05.1923
Schreiber	Georg	Maat.	09.08.1920
Schulz	Martin	Maat.	00.00.1918
Schulze	Gerhard	Fahnr.z.S.	02.03.1924
Selchow	Erwin	Gfr.	15.02.1922
Sieg	Herbert	OStrm	09.01.1915
Spindelegger	Johann.	KpLt.01.11.42	31.07.1915
Stegmüller	Josef	Gfr.	26.09.1923
Ufer	Hans	Gfr	00.00.1924
Vennemeyer	August	ObMt.	11.08.1916
Vogel	Johannes	Gfr.	12.02.1923
Weiss	Erich	Gfr.	16.03.1922
Wilhelm	Heinrich	Gfr.	17.07.1922
Windheuser	Benno	Gfr.	12.08.1922
Zimke	Alfred	Maat.	17.02.1922

Bibliografia:

http://uboat.net

http://www.ubootwaffe.net

http://uboatarchive.net/

http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm

http://www.u-boot-archiv.de/

http://www.u-historia.com/

Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4

Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5

Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 7 KTB U 375 - U 435

Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 – 1945

Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3

Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1

Poniżej godło U 411 (źródło: www.uboat.net).