Z cyklu jednostki pożarnicze ... (cz. 11) - „STRAŻAK 1” ex „ŻAR”

Autorzy: Waldemar Danielewicz, Andrzej Patro, Zbigniew Rybicki.

Podziękowania :

Zbigniew Rybicki z Portowej Straży Pożarnej w Gdyni za udostępnienie unikalnych zdjęć jednostki .

„STRAŻAK 1” ex „ŻAR”

Projekt kadłuba statku pożarniczego powstał w Zakładzie Konstrukcji Okrętowych Politechniki Gdańskiej w 1953 r. Co ciekawe założenia konstrukcyjne narzucały projektantom obowiązek wykorzystania silnika z kutra pożarniczego JUHAS a także jego pomp pożarowych. Dobór wymiarów i kształtu kadłuba pozostawiono do uznania projektantom. Zadanie projektu sprecyzowano w kilku punktach:

• samodzielne akcje gaśnicze statków a także obiektów lądowych od strony wody
• podawanie wody dla zasilania Straży Pożarnych na lądzie dla obiektów położonych w pewnej odległości od nabrzeży
• akcji ratowniczych w razie tonięcia statków, pomoc w akcjach powodziowych, ratowanie tonących i wyciąganie topielców
• asysta przy zbiornikowcach
• rejon pływania to Martwa Wisła, reda i wody osłonięte przy wietrze 6 do 7 stopni B i stanie morza 5.

W oparciu o te założenia skonstruowano statek pożarniczy pod kierunkiem mgr inż. Zbigniewa Grzywaczewskiego otrzymał on oznaczenie robocze Juhas II. Jako ciekawostkę należy podać, że wzorem dla opracowania kadłuba była motorówka pilotowa „PILOT 29” zbudowana w 1949 roku w Holandii, jednakże ze względu na szerszy zakres wymagań kadłub „Juhasa II” wydłużono o 2 metry. Budowę zlecono Kozielskiej Stoczni Rzecznej w Koźlu, położenie stępki nastąpiło w połowie 1955 r. a zakończenie budowy pod koniec 1956 r. Po serii prób stoczniowych i usunięciu usterek statek przekazano w kwietniu 1957 r. armatorowi, czyli Portowej Straży Pożarnej Zarządu Portu Gdańsk, otrzymał nazwę „ŻAR”. Niektóre polskie źródła sugerują jakoby budowana jednostka miała otrzymać nazwę „Juhas II”, którą zmieniono w trakcie budowy na „Żar”. Nie jest to prawdą, zapewne chodzi tu o to, że projekt jednostki jak już wspomniano nazwano typ „Juhas II” i niektórzy autorzy przypisali mu nazwę „Juhas II”. W styczniu 1966 r. przemianowany na „STRAŻAK 1” Cztery lata później wymieniono mu napęd główny na jeden silnik wysokoprężny typu Wola DM-150a o mocy 150 KM. Wycofany z eksploatacji w 1977 roku, następnie nabyty przez Hydrotechniczną Spółdzielnie Pracy „Spelwar” w Gdańsku i przebudowany na holownik, otrzymał nazwę „TOMASZ”. Wycofany w 1982 roku i złomowany.

*     *     *

ROK I MIEJSCE BUDOWY:	1956; Kozielska Stocznia Rzeczna w Koźlu
STOCZNIOWY NUMER BUDOWY:	Juhas II/1
DANE TECHNICZNE:	długość całkowita – 17,94 m
	długość m.p.- 16,60 m
	szerokość: 3,80 m
	zanurzenie: 1,30 m
	zanurzenie maksymalne – 1,40 m
	wysokość burt: 2,00 m
	wysokość nierozbieralna: - 3,20 m
	pojemność brutto: 27,99 RT
	netto: 8 RT
	wyporność: 36 ton
SILNIK GŁÓWNY:	1 silnik wysokoprężny typu Gray Marine Diesel 6-71 RC37H; sześciocylindrowy, produkcji Continental Motor Company w Detroit; moc: 225 KM przy 2100 obr./min.; przekładnia redukcyjna o przełożeniu 3:1; rok produkcji: 1944
	od 1964 r. - 1 silnik wysokoprężny typu DMVMa 300 Wola; 6 cylindrowy; produkcji: Zakłady Mechaniczne im. M.Nowotki w Warszawie; rok produkcji: 1963; moc: 300 KM [221 kW]
URZĄDZENIA POMOCNICZE:	1 agregat prądotwórczy typu Gray Marine 24 V; 2 cylindrowy; produkcji: Gray Motor Company, Detroit; 2 cylindrowy prądu stałego o napięciu 220 V; moc: 27 KM
PRĘDKOŚĆ:	10 w
WYPOSAŻENIE POŻAROWE:	2 pompy pożarowe Harland o łącznej wydajności 4500 l/min.; napędzane własnymi silnikami typu 4 ELA firmy Meadows o mocy 40 KM
	1 działko wodne o wydajności 1700 l/min.
	ilość prądów wody, które jednocześnie statek może uruchomić – 12
	instalacja ssawna do celów ratowniczych; instalacja gaśnica gazowa
ZAŁOGA:	stała: 3 osoby; strażacka 1 +8 osób
AUTONOMICZNOŚĆ:	24h
ARMATOR:	Zarząd Portu Gdańsk w Gdańsku – Portowa Straż Pożarna
PORT MACIERZYSTY:	Gdańsk
SYGNAŁ WYWOŁWCZY:	SOGK

© Waldemar Danielewicz

*     *     *

ŹRÓDŁA:

Jerzy Miciński, Stefan Kolicki – Pod polską banderą – Gdańsk 1962

Zbigniew Grzywaczewski – Statek pożarniczy portu gdańskiego m/poż „Żar”- Budownictwo Okrętowe 7/1957

Ryszard Leszczyński – Katastrofy i wypadki morskie floty pomocniczej PMH (1926-2016) Gdańsk 2017

Polski Rejestr Statków – Rejestr statków 1957/58 – Gdańsk

Polski Rejestr Statków – Rejestr statków śródlądowych 1979 – Gdańsk 1979

https:// pspflorian. pl

informacje własne oraz od Krzysztofa Nowickiego byłego pracownika HSP „Spelwar”

*     *     *

Poniżej: statek pożarniczy ŻAR, zdjęcia z archiwum Zbigniewa Rybickiego i Portowej Straży Pożarnej (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: fire fighting unit ŻAR, photos from archives of Zbigniew Rybicki  and Harbor Fire Department (to enlarge click on the photos).

Poniżej: statek pożarniczy STRAŻAK-1 ex ŻAR, zdjęcia z archiwum Zbigniewa Rybickiego i Portowej Straży Pożarnej (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: fire fighting unit STRAŻAK-1 ex ŻAR, photos from archives of Zbigniew Rybicki  and Harbor Fire Department (to enlarge click on the photos).

Poniżej: dawny statek pożarniczy STRAŻAK-1 ex ŻAR już jako holownik TOMASZ, autor Waldemar Danielewicz (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: former fire fighting unit STRAŻAK-1 ex ŻAR as a tug TOMASZ, author Waldemar Danielewicz (to enlarge click on the photos).

Poniżej: statek pożarniczy ŻAR ćwiczenia, zdjęcia z archiwum Zbigniewa Rybickiego i Portowej Straży Pożarnej (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: fire fighting unit ŻAR training, photos from archives of Zbigniew Rybicki  and Harbor Fire Department (to enlarge click on the photos).

 

Poniżej: statek pożarniczy ŻAR i jego załoga, zdjęcia z archiwum Zbigniewa Rybickiego i Portowej Straży Pożarnej (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: fire fighting unit ŻAR and his crew, photos from archives of Zbigniew Rybicki  and Harbor Fire Department (to enlarge click on the photos).

Poniżej: rysunek - statek pożarniczy STRAŻAK-1 ex ŻAR, autor Stefan Kolicki, źródło - patrz pkt. 1 bibliografii (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below: drawing - fire fighting unit STRAŻAK-1 ex ŻAR, autor Stefan Kolicki (to enlarge click on the photos).