|
U 403 Typ VIIC
|
|
Stocznia:
|
Danziger
Werft AG, Danzig
|
|
Numer
zamówienia:
|
104
|
|
Zamówienie:
|
23.09.1939
|
|
Położenie
stępki:
|
20.05.1940
|
|
Wodowanie:
|
26.02.1941
|
|
Wcielenie
do służby:
|
25.06.1941
|
|
Numer
pocztowy:
|
M
43 616
|
|
Przebieg służby
|
|
25.06.1941
- 31.08.1941
|
5
Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
|
|
01.09.1941
- 30.06.1942
|
7
Flotylla U-bootów, St. Nazaire (okręt frontowy)
|
|
01.07.1942
- 28.02.1943
|
11
Flotylla U-bootów, Bergen (okręt frontowy)
|
|
01.03.1943
- 18.08.1943
|
9
Flotylla U-bootów, Brest (okręt frontowy)
|
|
18.08.1943
|
Zatopiony
na środkowym Atlantyku w pobliżu Dakaru (pozycja 13˚42N, 17˚36W) bombami
głębinowymi zrzuconymi przez francuski bombowiec Wellington HZ697 należący do
344 Sqn
|
|
Dowódcy
|
|
25.06.1941
- 15.06.1943
|
OL
~ KL Heinz-Ehlert Clausen
|
|
16.06.1943
- 18.08.1943
|
KL
Karl-Franz-Heine
|
Liczba
patroli:
8
Zatopione/uszkodzone
statki handlowe:
2 (12.946 ton)/0
Zatopione/uszkodzone
okręty wojenne:
0/0
Zestrzelone/uszkodzone
samoloty:
0/0
|
Okres służby U 403 przed rozpoczęciem
wykonywania patroli bojowych
|
|
22.12.1941
|
na
skutek wypadku podczas pobytu w bazie w Danzig zginął FkMt Helmut Hopfeld
(ur. 02.07.1917)
|
Patrol
1 (23.02.1942 – 19.03.1942)
23.02.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena wraz z U 589 o godzinie 19:00
odbił od nadbrzeża Tirpitza w bazie w Kiel-Wik, po czym skierował się w stronę nieodległej
śluzy Kanału Kilońskiego w Holtenau. Następnego dnia obie jednostki dotarły do
położonego nad Łabą Brunsbüttel, gdzie oczekiwały na przybycie eskorty, która
umożliwiłaby im płynięcie przez zalodzony akwen. Dwa dni później 26 lutego o
godzinie 16:55 U 403 zawinął na Helgoland, gdzie w tamtejszej bazie dokonano na
nim wymiany uszkodzonej przez lód bakburtowej śruby okrętowej. 1 marca o 15:00
wraz z U 160 i U 405 opuszczono Helgoland kierując się na pierwszy patrol.
Zgodnie z otrzymanymi rozkazami okręt Clausena miał dołączyć do arktycznej flotylli
U-bootów, która miała za zadanie zwalczanie żeglugi na Dalekiej Północy. Dwa
dni później 3 marca o godzinie 07:00 (kwadrat marynarki AN 2898) U 403 minął
dwie neutralne szwedzkie jednostki Glimmaren i Tunaholom. Następnego dnia o
14:50 w kwadracie AF 1812 w bezpiecznej odległości wyminięto dostrzeżoną chwilę
wcześniej przez wachtowych dryfującą minę morską zerwaną z łańcucha
kotwicznego. 7 marca o godzinie 17:59 na okręcie Clausena odebrano pochodzącą z
dowództwa Nord depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U
454, U 403 i U 373 jak najszybciej z prędkością marszową obsadzić nowe pozycje:
U 454 górną, U 403 dolną połowę kwadratu AC 43, U 377 w kwadracie AC 46 górną
połowę. Nieograniczona zgoda na atak. Okręty utworzą grupę Aufnahme. Zakaz
atakowania okrętów wojennych na zachód od 26˚O.”.
Głównym
celem w/w grupy był płynący do Związku Radzieckiego konwój PQ.12, który dnia 1
marca opuścił wody położonego na Islandii Reykjaviku oraz konwój powrotny QP.8,
który tego samego dnia opuścił Murmańsk. Poza w/w U-bootami konwój PQ.12 miał
też zaatakować zespół okrętów nawodnych pod dowództwem admirała Otto Ciliaxa
złożony z pancernika Tirpitz oraz czterech niszczycieli: Paul Jacobi, Friedrich
Ihn, Hermann Schoemann i Z 25. 8 marca przy pomocy lampy sygnałowej U 403
przeprowadził krótką wymianę zdań z napotkanym o 07:30 w kwadracie AC 4744
pancernikiem Tirpitz. Następnego dnia o 03:00 zgodnie z otrzymanym rozkazem
zajęto pozycję w swoim rejonie operacyjnym, przystępując następnie do jej
przemierzania w poszukiwaniu wroga. Tego samego dnia o godzinie 19:17 na pokładzie
U 403 odebrano pochodzącą z dowództwa Nord depeszę z rozkazami o następującej
treści:
„U
589, U 403, U 377, Tirpitz wpłynął na wody Vestfjordu. Jak najszybciej z
prędkością marszową obsadzić nowe rejony ataku: U 589 AF 29 - U 403 AF 26 - U
377 AF 33.”.
Dziesiątego
marca pomiędzy 08:35 a 09:25 (kwadrat marynarki AC 7170) okręt Clausena w
bezpiecznej odległości wyminął dostrzeżone chwilę wcześniej przez wachtowych
dryfujące trzy miny morskie. Następnego dnia o 12:29 odebrano kolejną depeszę z
dowództwa Nord z rozkazami o następującej treści:
„U
377, U 403 i U 589 utworzą grupę Blücher. U 405 i U 592 grupę Wrangler.”.
13
marca po odebraniu pochodzącego z U 377 meldunku o kontakcie w wrogiem
rozpoczęto jego bezskuteczne (ze względu na fatalną widoczność) poszukiwania.
Trzy dni później 16 marca o godzinie 13:00 (kwadrat marynarki AF 2451) U 403
wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 377. Osiemnastego marca
zgodnie z poleceniem dowództwa przebywający aktualnie w kwadracie AF 2448 okręt
Clausena o godzinie 09:00 rozpoczął marsz powrotny do bazy w Narwiku. W trakcie
jego trwania, jeszcze tego samego dnia o 21:10, podczas rozkręcenia
sterburtowego diesla w celu usunięcia wody z cylindrów (ich odwodnienia)
poprzez zawór zwrotny, obrażeń doznali: MaschGfr Heinz Almes (wybicie kciuka),
MaschGfr Behling (złamanie kości lewego przedramienia i lewej dłoni) oraz
MaschHpGfr Decke (silne uderzenie w okolicy żołądka). Następnego dnia o 21:00 U
403 zawinął do Narwiku, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (24 dni). W
trakcie jego trwania przepłynięto 3.413 mil morskich na i 103 mile morskie pod
powierzchnią.
21.03.1942
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena o godzinie 08:00 opuścił Narwik,
kierując się do nieodległego Skomenfjordu, gdzie zacumował przy burcie okrętu
zaopatrzeniowego Pelagos, z którego to rozpoczął następnie pobieranie zapasu paliwa
oraz smarów. Następnego dnia po zakończeniu wszystkich prac o godzinie 10:17 opuszczono
Skomenfjord kierując się do Narwiku, gdzie zacumowano przy burcie statku
Viking. 23 marca, po odebraniu rozkazów nakazujących U 403 skierowanie się do
bazy w Harstad, gdzie usunąć miano zgłoszone usterki oraz uzupełnić zapas prowiantu
o godzinie 09:00 opuszczono Narwik wyruszając w drogę. Po dotarciu na miejsce
okręt Clausena zacumował przy burcie okrętu Laugen (NN 05). Dwa dni później 25
marca po zakończeniu wszystkich prac U 403 o 09:45 opuścił Harstad kierując się
do Skomenfjordu, gdzie przybył jeszcze tego samego dnia cumując przy burcie
zaopatrzeniowca Pelagos. Tego też dnia okręt Clausena pojawił się w Narwiku,
skąd 26 marca o 11:30 ponownie wyruszył do Harstad, gdzie zgodnie z otrzymanymi
rozkazami miał pozostawać w stanie gotowości do jak najszybszego wyjścia w
morze. Po dotarciu na miejsce U 403 ponownie zacumował przy burcie statku
Laugen.
Patrol
2 (04.04.1942 ? 21.04.1942)
04.04.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena o godzinie 19:25 odbił od burty
Laugena opuszczając Harstad, po czym następnie poprzez Topsund skierował się na
Andfjord a dalej na kwadrat AB 57. Zgodnie z otrzymanymi rozkazami podczas tego
patrolu okręt Clausena miał za zadanie zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach
Oceanu Arktycznego i Morza Barentsa. Tuż po północy 6 kwietnia U 403 osiągnął nakazany
mu rejon operacyjny, przystępując następnie do jego przemierzania w
poszukiwaniu wroga. Tego samego też dnia na okręcie Clausena odebrano dwie pochodzące
z dowództwa depesze z rozkazami o następujących treściach:
- o
10:17 „Grupa Bums U 377, U 403, U 591, U 589 przemierzać nakazane rejony.”.
- o
20:00 „Grupy Bums i Naseweis 07.04. o godzinie 00:00 dowództwo przekazane
zostanie Admirałowi Oceanu Arktycznego.”.
Dziesiątego
kwietnia na pokładzie U 403 odebrano, pierwszą pochodzącą ze sztabu Admirała
Oceanu Arktycznego depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa
Bums utworzyć linię dozoru od AB 6254 do 6297. Kolejność: U 403, U 377, U 592,
U 334. Prędkość marszowa 10 węzłów.”.
Głównym
celem dla w/w grupy był płynący do Związku Radzieckiego konwój PQ.14, który 8
kwietnia opuścił wody Islandii oraz konwój powrotny QP.10. Czternastego
kwietnia (kwadrat marynarki AB 6730) idący na powierzchni U 403 o godzinie
13:31 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia oraz trwającego do 13:59
pobytu pod wodą przez dwa nieprzyjacielskie okręty eskortowe zidentyfikowane
jako niszczyciele. Wieczorem tego samego dnia, o 20:00 (kwadrat marynarki AB
6453) z pomostu okrętu Clausena dostrzeżono cztery statki handlowe oraz dwa
niszczyciele ale ze względu na aktualnie panujące warunki pogodowe ich
zaatakowanie okazało się niemożliwe (ograniczono się jedynie do nadania
meldunku). Godzinę później o 21:06 odebrano kolejną depeszę ze sztabu z
rozkazami o następującej treści:
„Dnia
15.04. godzina 07:00 jako grupa Blutrausch przebywają w linii dozoru od AB 6331
do AB 6667: U 209, U 376, U 378, U 436, U 456, U 589, U 454, U 403, U 377, U
592.”.
Następnego
dnia o 07:15 U 403 zgodnie z otrzymanym rozkazem osiągnął swoją pozycję w
zgrupowaniu, która w jego przypadku przypadała na kwadrat AB 6638. Prawie
siedem godzin później o 14:15 (kwadrat marynarki AB 6696) wymieniono się
sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 377. Szesnastego kwietnia o godzinie
04:47 w kwadracie AB 6341 okręt Clausena nawiązał kontakt wzrokowy z nieprzyjacielem
zidentyfikowanym jako pancernik, dwa niszczyciele oraz sześć statków handlowych,
w stronę których niezwłocznie się skierował schodząc o 07:05 (kwadrat marynarki
AB 6343) pod wodę z zamiarem wykonania skrytego ataku (dostrzeżonym
zgrupowaniem był konwój PQ.14). Ze względu na słabą widoczność przez peryskop oraz
wykonany przez wroga zygzak planowany atak okazał się niemożliwy do wykonania i
trzy minuty po zanurzeniu U 403 ponownie pojawił się na powierzchni
rozpoczynając po raz drugi manewr wyjścia na dogodną do ataku pozycję. O 10:46
(kwadrat marynarki AB 6338) wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z załogą
przebywającego na patrolu samolotu zwiadu lotniczego Fw.200 Condor. W południe
minięto utrzymujący kontakt z wrogiem U 377 a o 13:11 schowano się pod wodą rozpoczynając
marsz w zanurzeniu w stronę konwoju. O 13:55 wyminięto daleką linię eskorty
złożoną z dwóch niszczycieli a o 14:42 (kwadrat marynarki AC 4157) bliską,
tworzoną przez zaledwie jedną korwetę. Podjęta przez Heinza-Ehlerta Clausena
próba zaatakowania dopiero co miniętej korwety umieszczoną w wyrzutni rufowej
torpedą ze względu na falowanie okazała się jednak niemożliwa. Trzy minuty
później w kierunku ocenianego na ca. 8.000 ton statku z wyrzutni nr I i II
wystrzelono dwie torpedy, które trafiły i zatopiły w przeciągu 57 sekund
należący do brytyjskiego armatora Monarch SS Co. Ltd. (Raeburn & Vérel Ltd.)
z Glasgow frachtowiec Empire Howard (6.986 ton), będący jednocześnie statkiem
komodora konwoju (E. Rees DSC RNR, który był jedną z ofiar). Niedługo potem
rozpoczęło się trwające do godziny 16:06 polowanie jednostek eskorty na
zanurzony okręt Clausena. O 16:35 (kwadrat marynarki AC 4154) U 403 z powrotem
pojawił się na powierzchni rozpoczynając pościg za konwojem. Siedemnastego
kwietnia, dwanaście minut po północy (kwadrat marynarki AC 4371) z pomostu U
403 ponownie dostrzeżono odległy o 12 mil morskich konwój o którym niezwłocznie
zameldowano dowództwu. Po południu tego samego dnia na skutek nadciągnięcia
mgły śledzący nieprzyjaciela okręt Clausena o 16:00 utracił z nim kontakt,
którego nie potrafił już odzyskać. Kilka godzin później o 23:10 U 403 spotkał
się w kwadracie AC 5937 z U 456, co obaj dowódcy wykorzystali do wymienienia
się informacjami oraz spostrzeżeniami. Następnego dnia na polecenie dowództwa
przebywający aktualnie w kwadracie AC 8593 okręt Clausena o 18:30 rozpoczął
marsz powrotny do bazy. Dziewiętnastego kwietnia o 02:00 (kwadrat marynarki AC
8398) wymieniono się pozdrowieniami z napotkanym U 378.Następnego dnia o
godzinie 10:00 U 403 zszedł w zanurzenie a wkrótce potem na jego pokładzie
miała miejsce krótka uroczystość związana z urodzinami przywódcy III Rzeszy.
Tego samego dnia o 20:00 odebrano pochodzącą ze sztabu Admirała Oceanu
Arktycznego depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Clausen
i Born z największą prędkością skierować się do AF 3510. Tam następnie operować
przeciwko wykrytemu zgrupowaniu złożonemu z 10 okrętów wojennych i 1 statku.”.
Dwudziestego
pierwszego kwietnia o 11:27 odebrano kolejną depeszę ze sztabu o następującej
treści:
„U
403, U 592 przerwać wykonywanie zadania i wracać do bazy.”.
Tego
samego dnia o 21:00 U 403 zawinął do Harstad, kończąc trwający ponad dwa
tygodnie patrol (17 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 3.916 mil morskich
na i 90 mil morskich pod powierzchnią.
27.04.1942 U 403 pod
dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena o godzinie 08:00 opuścił Harstad, kierując
się via Lödingen do Skomenfjordu, gdzie zacumował przy burcie zaopatrzeniowca
Pelagos, przystępując następnie do pobierania z niego zapasów paliwa oraz
smarów. Po zakończeniu tej operacji jeszcze tego samego dnia o 17:30 opuszczono
Skomenfjord, kierując się z powrotem do Harstad, gdzie zacumowano przy burcie
statku Laugen.
29.04.1942 na okręcie miała
miejsce ceremonia odznaczenia ośmiu członków załogi przyznanymi przez BdU
Krzyżami Żelaznymi II klasy.
Podczas
pobytu w bazie w Harstad Heinz-Ehlert Clausen po konsultacji z głównym
mechanikiem wystąpił do dowództwa z prośbą o przeprowadzenie remontu okrętu, na
którym napraw wymagały: sterburtowy dziobowy ster głębokości (uszkodzony
prawdopodobnie na skutek obtarcia o podwodne skały), nieszczelny zbiornik
zanurzeniowy nr 5, sprężarka Junkersa oraz obie śruby, które w trakcie pracy emitowały
znaczny hałas.
10.05.1942 U 403 pod
dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena w eskorcie jednostki Schiff 11 (towarzyszyła
ona do Andenes) o godzinie 16:30 opuścił Harstad, by zgodnie z otrzymanym
poleceniem skierować się na remont do położonej w Bergen stoczni marynarki.
Trzynastego maja o godzinie 03:45 (kwadrat marynarki AN 2459) na pokład okrętu
przyjęto pilota Ltn. Karstena, z którym następnie o 06:00 zacumowano przy
nadbrzeżu stoczni w Bergen.
Patrol
3 (17.07.1942 – 28.07.1942)
17.07.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena wraz U 589 i U 209 oraz w
towarzystwie eskorty opuścił Bergen, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać
nieprzyjacielską żeglugę na wodach Oceanu Arktycznego i Morza Barentsa. O 07:30,
po dotarciu do kwadratu AN 2421 na jeden z okrętów eskorty przekazano pilota po
czym ruszono w dalszą drogę. Przez pierwsze dwanaście mil morskich U 403
towarzyszył U 589 podczas gdy U 209 już o 07:30 znikł z zasięgu wzroku. Następnego
dnia pomiędzy godziną 08:30 a 23:50 (kwadrat marynarki AF 53) w bezpiecznej
odległości wyminięto 6 dostrzeżonych wcześniej przez wachtowych dryfujących
min. Podobna sytuacja miała też miejsce 19 kwietnia, kiedy to pomiędzy 09:10 a
23:05 (kwadrat marynarki AB 96) wyminięto aż czternaście dryfujących min.
Następnego dnia na pokładzie U 403 odebrano pochodzącą ze sztabu Admirała
Oceanu Arktycznego depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Obsadzą
jako rejony ataku, wszystkie w AC: Brodda 1645 - Horrer 1483 - Clausen 1588 -
Köhler 1766 - Borm 1775.”.
Tego
samego dnia o godzinie 16:00 (kwadrat marynarki AB 6335) po stronie bakburty
dostrzeżono wybrzeża Wyspy Niedźwiedziej. 21 lipca o 03:00 okręt Clausena
osiągnął wyznaczoną mu pozycję, przystępując następnie do jej przemierzania w
poszukiwaniu wroga. Następnego dnia odebrano kolejną depeszę ze sztabu z
rozkazami o następującej treści:
„Nowe
rejony ataku obsadzą, wszystkie w AB: Brodda 3444 - Horrer 3737 - Clausen 4383 -
Köhler 3841 - Borm 3799.”.
Wieczorem
tego samego dnia o 19:29 na przebywającym aktualnie w kwadracie AB 3499 U 403
odebrano pochodzący z U 589 meldunek o następującej treści:
„4
niszczyciele AB 3755. Horrer.”.
Wkrótce
potem Heinz-Ehlert Clausen nakazał obrać kurs na przechwycenie. W związku z
brakiem jakiegokolwiek kontaktu wzrokowego z meldowanymi okrętami, pomiędzy
21:14 a 21:30 znajdujący się kwadracie AB 3816 U 403 przebywał w zanurzeniu
prowadząc nasłuch hydrofonami. Ponieważ także i w ten sposób nie udało się
uzyskać kontaktu akustycznego z wrogiem Heinz-Ehlert Clausen zaprzestał jego
poszukiwań i nakazał obrać kurs 300˚ prowadzący z powrotem do wyznaczonego mu
rejonu. 26 lipca przebywający w kwadracie AB 3476 U 403 na polecenie dowództwa
o godzinie 08:00 rozpoczął marsz powrotny do bazy. W trakcie jego trwania,
następnego dnia o 03:45 w kwadracie AB 6181 doszło do spotkania z U 592 na
który przekazano elastyczny przewód powietrza. Dwudziestego ósmego lipca o
03:15 zawinięto do bazy w Harstad, którą po podjęciu na pokład pilota opuszczono
o 08:00 kierując się via Lödingen do Narwiku, gdzie przybyto o 12:45 cumując u
burty okrętu sztabowego Tanga. Po zdaniu na jego pokładzie raportu z przebiegu
patrolu okręt Clausena skierował się o 15:15 do Skomenfjordu, gdzie zacumował o
17:00 przy burcie okrętu bazy Stella Polaris, kończąc w ten sposób trwający
prawie dwa tygodnie patrol (12 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 2.300
mil morskich na i pod powierzchnią.
Patrol
4 (02.08.1942 – 19.08.1942)
02.08.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena o godzinie 11:30 odbił od burty
zacumowanego w Narwiku okrętu sztabowego Tanga, by następnie zgodnie z
otrzymanym rozkazem przeprowadzić rozpoznanie wschodniego wybrzeża Islandii.
Cztery dni później 6 sierpnia o 01:37 (kwadrat marynarki AE 2623) na okręcie
Clausena odebrano pochodzący z U 405 meldunek o kontakcie w kwadracie AA 8949 z
wrogim konwojem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. Następnego dnia na
U 403 odebrano pochodzącą ze sztabu Admirała Oceanu Arktycznego depeszę z
rozkazami o następującej treści:
„Grupa
Nebelkönig obsadzić linię wyczekiwania 1 od AB 1725 do 4992: U 403, U 405, U
591, U 657, U 355, U 586, U 435, U 255, U 592, U 589 dnia 08.08. godzina 08:00
oraz linię wyczekiwania nr 2 od AB 2255 do AB 6277 do 09.08. godziny 01:00.”.
Ósmego
sierpnia o godzinie 23:00 U 403 zajął przypadającą na kwadrat AB 2255 wyznaczoną
mu pozycję w linii wyczekiwania. Następnego dnia zgodnie z poleceniem dowództwa
skierowano się do kwadratu AB 3513. Dziesiątego sierpnia o godzinie 09:00
(kwadrat marynarki AB 3512) z pomostu okrętu Clausena dostrzeżono południowe
wybrzeża Spitzbergenu. Następnego dnia o 04:00 (kwadrat marynarki AB 3422)
wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym samolotem Ju.88 oraz
przebywającym w pobliżu U 355. Dwa dni później 13 sierpnia o godzinie 04:00 w
zasięgu wzroku pojawiło się wybrzeże wyspy Hopen. Następnego dnia o godzinie
09:38 na pokładzie U 403 odebrano
kolejną depeszę ze sztabu z rozkazami o następującej treści:
„Operacja
przeciwko wrogiemu konwojowi z powodu braku podstaw do jej dalszego prowadzenia
zakończona. Clausen rozpoznać cieśninę Matoczkin.”.
Szesnastego
sierpnia odebrano drugą w ciągu dwóch dni depeszę ze sztabu o następującej
treści:
„Clausen
jak najszybciej wracać do Narwiku.”.
Dwa
dni później 18 sierpnia o 20:27 zawinięto do Harstad, które po przenocowaniu
opuszczono o godzinie 09:00 następnego dnia kierując się na Narwik, gdzie
przybyto trzy godziny później cumując przy burcie statku Tanga. W trakcie
trwającego ponad dwa tygodnie patrolu (18 dni) przepłynięto 3.566 mil morskich
na i pod powierzchnią.
Patrol
5 (26.08.1942 – 21.09.1942)
26.08.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena o godzinie 13:50 opuścił Narwik,
by zgodnie z otrzymanymi rozkazami przeprowadzić rozpoznanie akwenu położonego
w pobliżu Wyspy Niedźwiedziej. Po dotarciu do Lödingen i przyjęciu na pokład
miejscowego pilota skierowano się do Harstad, gdzie przybyto o godzinie 19:00,
zdając na brzeg pilota. Podczas trwającego do północy pobytu w tamtejszej bazie
załoga załadowała na pokład zapas świeżego prowiantu. Po zakończeniu tej
operacji wyruszono w dalszą drogę, kierując się poprzez Topsund w stronę
wyznaczonego rejonu operacyjnego. Dwudziestego ósmego sierpnia o godzinie 19:00
(kwadrat marynarki AB 3895) U 403 spotkał się z U 405 a dwie godziny później
dotarł do wyznaczonego mu rejonu operacyjnego, położonego w kwadracie AB 35. 3
września o 13:40 w kwadracie AB 3537 okręt Clausena spotkał się z U 88, na
który to następnie przekazał 30 bochenków chleba oraz jeden worek kartofli w
zamian otrzymując jedną skrzynkę jajek, z których 2/3 jak się później okazało
nie nadawało się do użytku. W trakcie trwania tego spotkania przeprowadzono też
szkolenie w zrucaniu granatami celując do morświna, którego następnie
wyciągnięto na pokład a jeden z członków załogi mający doświadczenie w
szlachtowaniu zwierząt przystąpił do filetowania mięsa, które jednak okazało
się niejadalne. Dziewiątego września na pokładzie U 403 odebrano pochodzącą ze
sztabu Admirała Oceanu Arktycznego depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Kierować
się przez około 200 mil morskich: Clausen AB 4219 - Bohmann AB 1790 - Hopmann
AB 4250. Zwiad melduje: PQ.18 - 35 statków, 2 pancerniki, 2 krążowniki i 6
niszczycieli.”.
Trzynastego
września na przebywającym aktualnie w kwadracie AB 2653 okręcie Clausena o
godzinie 10:00 zarejestrowano zbliżające się odgłosy detonacji. Prawie trzy
godziny później o 12:45 (kwadrat marynarki AB 2639) z pomostu dostrzeżono
spadochron. Pięć minut później nawiązano kontakt z łodzią latającą BV138,
której załoga poprosiła o aktualny namiar. O godzinie 15:15 (kwadrat marynarki
AB 2633) poszukujący meldowanego wroga U 403 został zmuszony do alarmowego
zanurzenia przez nadlatujący samolot pokładowy, który w wykonanym następnie
ataku zrzucił jedną bombę głębinową, po czym na miejsce kontaktu ściągnął cztery
niszczyciele, które przystąpiły do polowania stosując według obserwacji
hydroakustyka taktykę polegającą na tym, że dwie jednostki namierzały a dwie
wykonywały ataki. W trakcie tego polowania nad zanurzonym okrętem przepłynął
poszukiwany konwój. Od 21:00 na U 403 rejestrowano słabnący kontakt akustyczny.
Od 22:00 okręt z powrotem znajdował się na powierzchni jednak na skutek uszkodzeń
odniesionych od bliskich detonacji bomb głębinowych (m.in. uszkodzony został bakburtowy
silnik elektryczny) musiano zaniechać dalszych ofensywnych działań do czasu ich
usunięcia. 14 września po 15 godzinach wytężonych prac, w których szczególnie
odznaczyli się ObMasch Günter Andrös, Willi Schlopp, MaschMt Schnell, Willi
Mannke, Heinz Kaltweit, Friedrich Edke/Ebke, MaschGfr Bahr i MaschObGfr Otto
Löffler, Walter Bormann, Dehling i Barth okrętowi przywrócono ograniczoną
zdolność do kontynuowania dalej patrolu. Tego samego dnia o 20:00 rozpoczęto
marsz w kierunku północnym w celu przeszukania położonego w kwadracie
AC1428/1429 miejsca wypadku (najprawdopodobniej chodziło o samolot Luftwaffe,
który zmuszony był wodować), gdzie jednak ze względu na zapadłe ciemności nic
nie odnaleziono. Następnego dnia o 14:07 (kwadrat marynarki AC 2674) przebywający
na pomoście okrętu wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu dwóch nadlatujących
samolotów z identyfikowanych jako He.111, które w wykonanym następnie ataku
zrzuciły w pobliżu okrętu serię siedmiu na szczęście niecelnych bomb
głębinowych. W celu uniknięcia dalszych ataków dwie minuty później wykonano
alarmowe zanurzenie rejestrując wkrótce potem w dalszej odległości detonacje 50
bomb, które musiały zostać zrzucone przez niemieckie samoloty na okręty eskorty
poszukiwanego konwoju. O 17:00 U 403 z powrotem znalazł się na powierzchni
rozpoczynając pościg za PQ.18. W trakcie jego trwania, 16 września na okręcie odebrano
pochodzącą ze sztabu Admirała Oceanu Arktycznego depeszę o następującej treści:
„W
pobliżu PQ.18 przebywa siedemnaście okrętów, które zatopiły tylko 4 statki. To
jest niewystarczające!. Dalsze sukcesy są niezbędne,”,
Wiadomość
tę Heinz-Ehlert Clausen skomentował w KTB swojego okrętu w następujący sposób: „Bardzo
mi przykro.”. Tuż po północy 17 września (kwadrat marynarki AT 4419) na pokładzie
U 403 doszło do uszkodzenia sterburtowego wału napędowego, który musiano
wyłączyć z użytku, co z kolei spowodowało zmniejszenie szans na dogonienie i
zaatakowanie konwoju. Następnego dnia o godzinie 12:00 (kwadrat marynarki AC
1611) z pomostu okrętu Clausena dostrzeżono odległe o 20 mil morskich zarysy
Wyspy Nadziei. Tego samego dnia, cztery i pół godziny później o 16:30 doszło do
eksplozji baterii w umieszczonej na rufie torpedzie, która spowodowała
oparzenia u ObGfr Krohma. 19 września o godzinie 02:10 (kwadrat marynarki AC
1129) przebywający na pomoście okrętu wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu
wyłaniającej się z mgły sylwetki samotnego statku, w stronę którego niezwłocznie
się skierowano z zamiarem jego zaatakowania. Trzydzieści cztery minuty później
w kierunku ocenianej na ca. 6.000 ton jednostki odpalono salwę czterech torped,
które jednak chybiły celu. Przyczyna niepowodzenia tkwiła w manewrach jakie
wykonała niedoszła ofiara, która najpierw zastopowała o później ruszyła wstecz
co u Heinza-Ehlerta Clausena wzbudziło podejrzenie, że ma do czynienia ze
statkiem pułapką. O 07:22 (kwadrat marynarki AC 1168) wykonano alarmowe
zanurzenie uciekając pod wodę przed nadpływającym niszczycielem, który niedługo
potem zrzucił jedną (!!!) bombę głębinową. Podczas trwającego do godziny 10:00
pobytu w zanurzeniu odkryto, że na skutek przecieku dławnicy wału napędowego do
wnętrza okrętu dostało się ca. 2 tony wody a wyrzutnia nr II nie zachowuje
szczelności. W związku z tymi oraz wcześniejszymi uszkodzeniami Heinz-Ehlert
Clausen postanowił przerwać wykonywanie dotychczasowego zadania i wracać do
bazy. Dwudziestego września o godzinie 08:15 (kwadrat marynarki AB 6976) U 403
nawiązał kontakt wzrokowy z radzieckim okrętem podwodnym, który nadawał w jego
kierunku sygnały o treści „Z I”. W odpowiedzi na nie Heinz-Ehlert
Clausen nakazał nadać „co za okręt”. Po powtórnym odebraniu sygnałów „Z I”
dowódca U 403 zarządził zmianę kursu, zwiększenie prędkości do całej naprzód
oraz nadanie w kierunku wroga wiadomości „idiota” na co ten po raz kolejny
odpowiedział nadając „Z I, Z I”. Tego samego dnia o 22:30 zawinięto do
Harstad, gdzie przenocowano, po czym o godzinie 12:30 dwudziestego pierwszego
września wyruszono w dalszą drogę do Narwiku, gdzie przybyto o 18:00 cumując
przy burcie okrętu sztabowego Tanga. Podczas trwającego prawie cztery tygodnie
patrolu (26 dni) U 403 przepłynął 5.367 mil morskich na i pod powierzchnią.
24.09.1942 U 403 pod
dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena opuścił Narwik, by zgodnie z otrzymanym
poleceniem skierować się na remont generalny do położonej w Trondheim stoczni
marynarki wojennej, gdzie ostatecznie przybył dwa dni później 26 września. W
trakcie prowadzonych prac na U 403 wymieniono m.in. wszystkie akumulatory.
Patrol
6 (09.01.1943 – 02.03.1943)
09.01.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena w eskorcie trałowca M 255 o
godzinie 12:00 opuścił Trondheim, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami w trakcie
transferu do położonej w Breście 9 Flotylli U-bootów zwalczać nieprzyjacielską
żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Tego samego dnia, po dotarciu o 21:30
do punktu LF Grip pożegnano się z eskortą, po czym już samotnie ruszono w
dalszą drogę. 14 stycznia o godzinie 05:05 (kwadrat marynarki AE 8885) okręt
Clausena wyminął w bezpiecznej odległości prowadzący połów intensywnie dymiący
z komina trawler. Następnego dnia U 403 otrzymał z dowództwa polecenie
dołączenia do zgrupowania Falke, którego głównym celem w tym okresie były dwa
konwoje ON.159 (grupa eskortowa B2) i ON.160 (grupa eskortowa C2).
Siedemnastego stycznia idący na powierzchni okręt Clausena o godzinie 14:02
(kwadrat marynarki AK 3235) został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nadlatującą,
nieprzyjacielską łódź latającą. Tego samego dnia o 16:00 z pomostu
przebywającego od sześciu godzin z powrotem na powierzchni U 403 dostrzeżono
płynący samotnie szybki statek handlowy, w stronę którego niezwłocznie się
skierowano. W trakcie pościgu niedoszła ofiara kilkakrotnie zmieniała swój kurs,
co w ostateczności skutecznie uniemożliwiło okrętowi Clausena wyjście na
dogodną do ataku pozycję. Ostatecznie o 20:40 dowódca U 403 podejrzewając, że
ma do czynienia ze statkiem pułapką zrezygnował z dalszego pościgu tracąc z nim
kontakt czterdzieści minut później. Dwa dni później 19 stycznia o 16:01
odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupy
Falke i Habicht rozwiązane. Okręty utworzą grupę Haudegen: W kolejności: U 414,
U 268, U 182, U 525, U 69, U 201, U 606, U 607, U 226, U 186, U 383, U 303, U
438, U 624, U 704, U 613, U 752 dnia 22 stycznia godzina 13:00 przebywać w
linii dozoru od AJ 3141 do AL 4691, kurs 210˚.”.
Tego
samego dnia o godzinie 20:00 (kwadrat marynarki AK 1121), po raz pierwszy od
jedenastu dni udało się uzyskać namiar potrzebny do ustalenia pozycji na
podstawie gwiazd. Od 20 stycznia na zmierzającym w kierunku nakazanej pozycji U
403 obserwowano coraz bardziej pogarszające się warunki pogodowe, które następnego
dnia przybrały postać orkanu. Dwudziestego piątego stycznia o godzinie 14:15
(kwadrat marynarki AJ 3452) dokonano porównania swoich pozycji z napotkanym U
226. Następnego dnia o godzinie 08:00 okręt Clausena zajął pozycję w
zgrupowaniu, która w jego przypadku przypadała na kwadrat AD 9673. Osiem godzin
później o 16:00 dokonano kolejnego porównania pozycji, tym razem z napotkanym U
414. Wieczorem tego samego dnia o 19:00 U 403 wymienił się sygnałami
rozpoznawczymi z napotkanym U 69. Dwudziestego siódmego stycznia o godzinie
04:00 (kwadrat marynarki AJ 3215) na okręcie odebrano pochodzący z U 466 meldunek
o kontakcie akustycznym, w stronę którego niezwłocznie się skierowano.
Meldowanym kontaktem był konwój HX.223 (grupa eskortowa A3), który na skutek sztormu
uległ częściowemu rozbiciu. O 22:30 w związku z brakiem jakiegokolwiek kontaktu
z poszukiwanym wrogiem Heinz-Ehlert Clausen zakończył jego poszukiwania. 2 lutego
wykorzystując poprawę aury załoga U 403 mogła przystąpić do usuwania szkód wyrządzonych
przez sztorm na górnym pokładzie oraz pomoście. Trzy dni później 5 lutego
rozpoczęto marsz w kierunku wyznaczonego przez dowództwo nowego rejonu patrolowania.
Następnego dnia o 16:30 (kwadrat marynarki BC 1544) idący na powierzchni U 403
został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez należącą do 5 Sqn RCAF
kanadyjską łódź latającą Canso, która w wykonanym następnie ataku zrzuciła
sześć bomb głębinowych, które spowodowały uniesienie się okrętu o 10 metrów,
uszkodzenie obu silników elektrycznych, sterów głębokości oraz steru głównego.
Poza tym zarejestrowano też uderzające o kadłub pociski wystrzelone z broni
pokładowej wrogiej maszyny. Po mającym miejsce o 20:00 wynurzeniu obsada wachty
zauważyła szkody poczynione na górnym pokładzie przez pociski kal. 20mm.
Pięćdziesiąt trzy minuty później (kwadrat marynarki BC 1548) po uzyskaniu
namiaru na pracujący w pobliżu wrogi radar ponownie wykonano alarmowe
zanurzenie a wkrótce potem uzyskano kontakt akustyczny z grupą poszukiwawczą.
Po mającym miejsce tuż przed północą wynurzeniu Heinz-Ehlert Clausen nakazał
obrać kurs na wschód w celu usunięcia odniesionych uszkodzeń. 12 lutego U 403
obrał kurs na nową pozycję w zgrupowaniu, która w jego przypadku przypadała na
kwadrat BC 1356. W tym okresie głównym celem grupy Haudegen były konwoje:
HX.225 (grupa eskortowa C2) i SC.119 (grupa eskortowa B1). Pięć dni później 17
lutego na przebywającym aktualnie w kwadracie BC 2233 U 403 o godzinie 13:30
odebrano pochodzący z U 69 meldunek o następującej treści:
„Konwój
w AJ 9982, 225˚. Gräf.”,
Meldowanym
wrogim zgrupowaniem, w stronę którego Heinz-Ehlert Clausen niezwłocznie nakazał
się skierować był osłaniany przez grupę eskortową B6 powolny konwój ONS.165.
Następnego dnia poszukujący wroga U 403 dostał się w zasięg sztormu o sile 7 -
8˚, który mocno dal się we znaki przebywającej na pomoście obsadzie wachty. Po
południu o 16:50 (kwadrat marynarki BC 3473) nawiązano kontakt wzrokowy z
cieniami dwóch jednostek, które wkrótce potem zidentyfikowano jako niszczyciel
oraz frachtowiec o których zameldowano dowództwu, po czym przystąpiono do
nadawania sygnałów naprowadzających dla innych U-bootów. O 23:54 (kwadrat
marynarki BC 2696) w kierunku statku odpalono salwę trzech torped, z których
jedna utknęła w wyrzutni nr III a dwie kolejne na skutek defektu popłynęły na
powierzchni mijając cel. Minutę później oraz o 23:57 w kierunku tej samej
jednostki z wyrzutni nr II i V odpalono dwie kolejne torpedy, który także
spudłowały. Dziewiętnastego lutego o godzinie 07:05 (kwadrat marynarki BC 2676)
z pomostu U 403 dostrzeżono kolejne cienie które okazały się należać do
samotnego statku. Ponad godzinę później o 08:16 w kierunku dostrzeżonej
jednostki z wyrzutni nr II odpalono torpedę, która jednak spudłowała. Dwie
minuty później w stronę tego samego statku, którym okazał się być maruder z
poszukiwanego konwoju ONS.165, należący do greckiego armatora Elias E.
Hadjilias, An D. Manthos & Others z Aten frachtowiec Zeus (5.961 ton)
odpalono salwę trzech torped, z których dwie okazały się celne posyłając go na
dno wraz z całą załogą. O 09:04 ponownie rozpoczęto poszukiwanie konwoju idąc w
kierunku północnym. Dwudziestego pierwszego lutego o godzinie 20:00 (kwadrat
marynarki BD 4245) w związku z małą ilością paliwa wynoszącą zaledwie 4.5 m3
U 403 rozpoczął powolny marsz w stronę punktu zaopatrzeniowego. Dwa dni później
23 lutego o godzinie 13:00 w kwadracie BD 4355 spotkano się z podwodnym
tankowcem U 460 oraz z przebywającymi w jego pobliżu U 338 i U 525. Tego samego
dnia pomiędzy 17:00 a 19:39, korzystając z dobrej pogody pobrano 28m3
paliwa, 2m3 oleju silnikowego oraz prowiant na 5 dni. Po zakończeniu
tej operacji oraz wytrymowaniu okrętu pożegnano się z pozostałymi jednostkami,
po czym rozpoczęto rejs do bazy w Breście. 2 marca o godzinie 07:50 w punkcie
Pt.436 U 403 spotkał się z dwoma dozorowcami, w eskorcie których o 12:00
przybył do bazy, kończąc trwający prawie osiem tygodni patrol (53 dni). W
trakcie jego trwania przepłynięto 7.199 mil morskich na i pod powierzchnią.
Patrol
7 (19.04.1943 – 31.05.1943)
19.04.
U 403 pod dowództwem Heinza-Ehlerta Clausena wraz U 217 o godzinie 17:10
opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską
żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Pięć godzin później o 22:05 (kwadrat
marynarki BF 5168) ze względu na wykrycie na okręcie dużej utraty oleju
silnikowego Heinz-Ehlert Clausen nakazał zastopować maszyny do czasu
wyjaśniania przyczyny tej usterki (towarzyszący okrętowi Clausena U 217
kontynuował dalej rejs samotnie). Jak się później okazało utrata oleju
spowodowana była przez zepsuty zawór odcinający na zbiorniku rozchodowym, który
niezwłocznie wymieniono, ruszając ponownie w dalszą drogę w stronę punktu Kern.
Po jego osiągnięciu, co miało miejsce już następnego dnia, o godzinie 09:00
Heinz-Ehlert Clausen nakazał obrać kurs 276˚, po czym z prędkością 12 węzłów
skierować się w stronę kwadratu BE 51. Dwudziestego drugiego kwietnia na
okręcie Clausena odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej
treści:
„Nowy
punkt docelowy dla Dautera, Clausena, Schamonga, Thätera, Förstera i Johannsena
to AK 53.”.
Cztery
dni później 26 kwietnia o godzinie 19:21 na U 403 odebrano drugą pochodzącą z
BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa
Amsel z okrętami U 634, U 223, U 266, U 377, U 383, U 525, U 709, U 466, U 454,
U 359, U 186, U 403 dnia 27 kwietnia przebywać w linii dozoru od AK 5553 do
9576. Kurs 205°.”.
Głównym
celem w/w grupy miał być meldowany przez B-Dienst konwój SC.127, który dzięki
przechwyconym i odszyfrowanym depeszom enigmy otrzymał polecenie zmiany trasy, opływając
niebezpieczny rejon od północy (dodatkowo poza zmianą trasy eskorta konwoju została
też wzmocniona okrętami 4 Grupy Wsparcia). Dwudziestego dziewiątego kwietnia
odebrano następną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„Grupy
Specht i Amsel od 1 maja, godziny 08:00 oczekiwać jednego 9 węzłowego i jednego
8 węzłowego konwoju idącego kursem NO .”.
2
maja o 21:00 (kwadrat marynarki BC 9327) przeprowadzono rozmowę z napotkanym U
186 a następnego dnia o 16:57 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o
następującej treści:
„Podgrupy
Amsel I - IV z oszczędną prędkością marszową obsadzić nowe linie dozoru:
Amsel
I: U 638, U 621, U 402, U 574, U 504 od AJ 7944 do 8838.
Amsel
II: U 634, U 223, U 266, U 377, U 383 od AJ 976 do BC 3247.
Amsel
III: U 709, U 569, U 525, U 468, U 448 od BC 3765 do 6541.
Amsel
IV: U 466, U 454, U 359, U 186, U 403 od BC 6949 do 9646.”.
Głównym
celem dla w/w podgrup był wolny konwój ONS.5, którego poszukiwanie jak się to
później okazało było mocno utrudnione przez fatalne warunki pogodowe. 7 maja o godzinie
12:35 odebrano kolejną depeszę z BdU z rozkazami o następującej treści:
„Okręty
Amsel, podgrupy III i IV utworzyć grupę Rhein.”.
Tym
razem głównym celem dla nowoutworzonej grupy miał być meldowany przez B-Dienst,
osłaniany przez grupę eskortową C2 konwój HX.237. Dwa dni później 9 maja na
przebywającym aktualnie w kwadracie CD 3827 U 403 o godzinie 13:06 odebrano
pochodzący z U 359 meldunek o następującej treści:
„Konwój
CD 3598, 90˚, Förstner .”.
Meldowanym
konwojem był oczekiwany HX.237, w stronę którego niezwłocznie się skierowano.
Następnego dnia o 13:30 (kwadrat marynarki CE 1691) z pomostu okrętu Clausena
dostrzeżono sylwetkę dużego statku, którego ze względu na jego dużą prędkość
nie udało się zaatakować. Prawie dwie godziny później o 15:20 w kwadracie CE
2458 dostrzeżono kolejną jednostkę, którą zidentyfikowano jako oceaniczny holownik,
w stronę którego niezwłocznie się skierowano. W trakcie pogoni za celem na
pokładzie U 403 odebrano sygnały nadawane ze ściganego statku, które miały
następującą treść:
„SSS.
de 5 etc - okręt podwodny 41˚50' N 31˚00' W.”.
O
18:18 (kwadrat marynarki CE 2426) po zmniejszeniu dystansu dzielącego obie
jednostki, w kierunku holownika na polecenie dowódcy otworzono ogień z
karabinów maszynowych MG 38, na który ten odpowiedział z własnego działa
pokładowego, co z kolei spowodowało, że Heinz-Ehlert Clausen wobec
niemożliwości użycia własnego działa pokładowego zmuszony był wydać rozkaz
przerwania ostrzału i zmiany kursu tak aby jak najszybciej wyjść z pola
ostrzału wrogiego działa. Pięć minut potniej z pomostu U 403 dostrzeżono poszukiwany
konwój o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu. W trakcie zbliżania się w
stronę nieprzyjacielskiego zgrupowania o 18:41 okręt Clausena został
dostrzeżony przez odbywający patrol a stacjonujący na pokładzie brytyjskiego
lotniskowca eskortowego HMS Bitter, należący do 811 Sqn. FAA samolot bombowo -
torpedowy Swordfish, który w wykonanym następnie ataku zrzucił na niego dwie
niecelne bomby głębinowe, po czym o zawiadomił dowództwo eskorty o kontakcie z
nieprzyjacielskim okrętem podwodnym. Cztery minuty po tym ataku w związku z
dostrzeżeniem zbliżającego się niszczyciela Heinz-Ehlert Clausen wydał rozkaz
alarmowego zanurzenia, rozpoczynając następnie trwające kilka godzin wymykanie
się prześladowcy/om. Po mającym miejsce o 22:35 wynurzeniu (kwadrat marynarki
CE 2189) obsada wachty, która pojawiła się na pomoście zameldowała o radykalnym
pogorszeniu się warunków pogodowych a co za tym idzie także i widoczności.
Pomimo niesprzyjającej aury U 403 kontynuował poszukiwania konwoju do godziny
12:00 następnego dnia, kiedy to w kwadracie BD 8931 doszło na nim do jednoczesnej
awarii sterburtowego silnika diesla oraz bakburtowej pompy wody chłodzącej
obsługującej z kolei bakburtowy silnik diesla. Po południu o 18:14 (kwadrat
marynarki BD 8614) nawiązano kontakt wzrokowy z samotnym statkiem, w którego
stronę niezwłocznie się skierowano, schodząc o 21:33 pod wodę z zamiarem jego
zaatakowania. O 22:20 (kwadrat marynarki BD 9474) w kierunku ściganej jednostki
wystrzelono salwę czterech torped, rejestrując odgłos detonacji. Ze względu na
oślepienie peryskopu nie można było zweryfikować skutków ataku. Wkrótce potem
zarejestrowano charakterystyczne dla tonącej jednostki odgłosy. Po mającym
miejsce o 23:30 wynurzeniu Heinz-Ehlert Clausen nakazał skierować się w rejon
ataku, gdzie jednak ze względu na gęsty opad deszczu nie udało się odnaleźć
żadnych śladów. Dwunastego kwietnia przebywający aktualnie w kwadracie BD 8482
okręt Clausena, w związku z odebranym wezwaniem o pomoc, nadanym przez ciężko
uszkodzony na skutek ataku samolotu typu B-24 Liberator U 456 o godzinie 17:30 skierował
się w stronę jego pozycji. O 18:50 (kwadrat marynarki BD 9189) z pomostu U 403
dostrzeżono idący kursem W samotny duży statek o którym zameldowano dowództwu.
Wkrótce potem na okręcie Clausena odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami
o następującej treści:
„Clausen
przechwycić. U 190 iść do Teicherta.”.
Tuż
po północy następnego dnia (godzina 00:03, kwadrat marynarki BD 8628)
zidentyfikowano ścigany cel jako statek szpitalny, w związku z czym odstąpiono
od próby jego zaatakowania. Czternastego maja o godzinie 16:13 (kwadrat
marynarki BD 6537) z pomostu U 403 dostrzeżono najpierw smugę dymu a następnie
konwój, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. Osiemnaście minut później
idący na powierzchni okręt Clausena został wykryty oraz zmuszony do wykonania alarmowego
zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot zidentyfikowany jako B-24 Liberator,
który w wykonanym następnie ataku w ślad za nim zrzucił salwę bomb głębinowych.
Po mającym miejsce o 18:30 wynurzeniu na polecenie dowódcy rozpoczęto
poszukiwanie przyczyny dlaczego odbiornik FuMB nie zasygnalizował nadlatującego
przeciwnika, którą jak się później okazało był przecięty kabel łączący antenę z
odbiornikiem. Poza tym ze względu na wynoszący zaledwie 20m3 zapas
paliwa Heinz-Ehlert Clausen postanowił przerwać dalszą operację przeciwko
wrogiemu konwojowi, meldując o tym fakcie dowództwu oraz prosząc je o dalsze
instrukcje (te nakazało marsz w stronę punktu spotkania z podwodnym tankowcem).
Rankiem 21 maja o godzinie 08:40 z pomostu U 403 dostrzeżono duży tankowiec, w
stronę którego niezwłocznie się skierowano. W trakcie pościgu, przerwanego
ostatecznie o 16:00 na okręcie ponownie doświadczono problemów z silnikami
diesla, co w pewnym momencie wymusiło konieczność zmniejszenia prędkości do zaledwie
9 węzłów. Po zaniechaniu pogoni obrano kurs na punkt zaopatrzeniowy.
Dwudziestego czwartego maja o godzinie 10:13 (kwadrat marynarki BD 5955) na U
403 wpierw odebrano sygnały naprowadzające nadawane przez podwodny tankowiec U
459 a wkrótce potem nawiązano z nim kontakt wzrokowy. Pomiędzy 11:05 a 13:12 z
jego pokładu pobrano 20m3 paliwa oraz tonę prowiantu. Sześć dni
później 30 maja o godzinie 15:00 U 403 przybył do punktu Kern, po czym
rozpoczął podwodny marsz w stronę punktu Lade. Następnego dnia o 12:30 w
punkcie Pt.346 okręt Clausena spotkał się z dwoma dozorowcami, w eskorcie
których o godzinie 17:00 przybył do Brestu, kończąc trwający sześć tygodni
patrol (42 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 6.376 mil morskich na i
462 mile morskie pod powierzchni.
15.08.1943 obowiązki
dowódcy na U 403 zdał KL Heinz-Ehlert Clausen a na jego miejsce następnego dnia
przybył były dowódca U 303 KL Karl-Franz-Heine.
Patrol
8 (13.07.1943 – 18.08.1943)
13.07.
U 403 pod dowództwem Karla-Franza Heine o godzinie 09:00 opuścił Brest, by
zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Środkowego
Atlantyku. Już na redzie doszło do spotkania z eskortą (trałowce M 4013 i M
4014), w towarzystwie której skierowano się w stronę pozycji wyznaczonej na
mapie przez linię wód o głębokości 60 metrów. O 11:47 pieczę nad U 403 przejął
zespół czterech dozorowców - V 475, V 402, V 707 i V 732, który miał
towarzyszyć mu aż do punktu Kern. Tego samego dnia, po przybyciu na miejsce,
pomiędzy godziną 21:05 a 22:45 okręt Heinego przeprowadził próbne zanurzenie
oraz próbę szczelności. Po stwierdzeniu 100% sprawności jednostki do odbycia
patrolu i pożegnaniu z eskortą wyruszono w dalszą drogę, kierując się już
samotnie w stronę wyznaczonego rejonu operacyjnego. W trakcie tego marszu
dowódca U 403 otrzymał z BdU polecenie spotkania się z U 43, który miał mu przekazać
część swoich zapasów paliwa. 14 lipca doszło do spotkania obu jednostek, które
następnie rozpoczęły wspólny marsz w oczekiwaniu na dogodny moment do
przekazania paliwa. Dwa dni później 16 lipca (kwadrat marynarki BF 4495) U 403
wraz z U 43 wspólnymi siłami odparł atak wrogiego samolotu, którego bomby
głębinowe detonowały w wodzie pomiędzy nimi. Dziewiętnastego lipca na okręcie
Heinego odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Nowy
punkt docelowy to EK 46. Przewidziano spotkanie z U 306.”.
Tego
samego dnia idące na powierzchni obie jednostki o godzinie 21:25 zostały
wykryte przez należący do 86 Sqn. RAF brytyjski bombowiec B-24 Liberator nr BZ772.
Zaraz po uzyskaniu kontaktu U 403 zszedł w zanurzenie podczas gdy artylerzyści
z U 43 osłaniali jego manewr. Wkrótce potem także i U 43 zniknął pod wodą. W
ślad za oboma u-bootami, pilotowana przez W. Roxburgha maszyna (która na skutek
ostrzału prowadzonego z U 43 odniosła lekkie uszkodzenia) zrzuciła dwie torpedy
akustyczne NO-84 Fido, rejestrując jakiś czas potem podwodny błysk oznaczający
prawdopodobne trafienie jednego z okrętów (w rzeczywistości oba u-booty wyszły
z tego ataku cało). Ostatecznie dopiero 30 lipca w kwadracie CE 7779 U 43
przekazał na U 403 część swojego paliwa. Wkrótce po zakończeniu tej operacji
obie jednostki zostały wykryte przez przebywającą na patrolu a pochodzącą z
amerykańskiego lotniskowa eskortowego USS Santee (osłaniającego konwój GUS.10) parę
samolotów Wildcat - Avenger. Jako pierwszy cele zaatakował pilotowany przez
Edwarda van Vrankena myśliwiec F4F Wildcat, który rozpoczął ich ostrzał z
karabinów maszynowych. Tuż zanim do ataku zszedł bombowiec TBF-1 Avenger z
zamiarem zrzucenia 2 bomb głębinowych oraz torpedy akustycznej NO-84 Fido.
Wbrew przyjętej procedurze oba u-booty na widok nadlatujących samolotów
wykonały manewr zanurzenia. W ślad za U 403 pilotowany przez R.F. Richmonda
Avenger zrzucił dwie bomby a w ślad za U 43 torpedę akustyczną. Okręt Heinego z
ataku wyszedł bez szwanku natomiast jego towarzysz został trafiony i zatopiony.
Siedemnastego sierpnia oczekujący w pobliżu Dakaru na meldowany konwój SL.125 U
403 został wykryty i bezskutecznie zaatakowany na pozycji 14˚11N, 17˚40W przez należący
do 200 Sqn. RAF brytyjski bombowiec Hudson. Tego samego dnia (kwadrat marynarki
EK 4952) okręt Heinego po raz drugi został wykryty i zaatakowany przez
nieprzyjacielski samoloty, którym tym razem był francuski bombowiec Wellington
HZ697 należący do 334 Sqn. sił powietrznych Wolnych Francuzów. Przeprowadzony
przez francuską maszynę atak okazał się skuteczny i U 403 wraz z całą załogą
poszedł na dno.
|
Członkowie załogi U 403 polegli w dniu
18.08.1943 (w kolejności alfabetycznej)
|
|
Nazwisko
|
Imię
|
Ranga
|
Rok urodzenia
|
|
Almes
|
Heinz
|
MaschObGfr
|
28.10.1920
|
|
Andrös
|
Günter
|
ObMasch
|
30.01.1914
|
|
Baumann
|
Wilhelm
|
MaschGfr
|
27.02.1924
|
|
Bitterlich
|
Helmut
|
MaschObGfr
|
09.06.1922
|
|
Bormann
|
Walter
|
MaschObGfr
|
03.01.1921
|
|
Brandes
|
Gerhard
|
MaschObGfr
|
25.03.1924
|
|
Bräutigam
|
Anton
|
MtrObGfr
|
03.01.1923
|
|
Busacker
|
Bodo
|
OLt.z.S
|
06.04.1918
|
|
Butenhof
|
Kurt
|
MtrObGfr
|
02.11.1920
|
|
Dahmen
|
Josef
|
MtrObGfr
|
01.06.1922
|
|
Daniels
|
Theodor
|
ObFkMt
|
05.05.1919
|
|
Dilcherd
|
Heinz
|
MaschObGfr
|
25.03.1922
|
|
Ebke
|
Friedrich
|
ObMaschMt
|
19.07.1918
|
|
Ehrenforth
|
Alfred-Otto
|
MtrObGfr
|
18.08.1922
|
|
Faber
|
Martin
|
MtrObGfr
|
15.03.1921
|
|
Falkenhahn
|
Günther
|
FkGfr
|
03.04.1924
|
|
Fellmann
|
Joachim
|
ObGfr.d.R
|
10.04.1924
|
|
Gesche
|
Kurt
|
Lt.z.S
|
10.04.1921
|
|
Haberzettl
|
Oswin
|
MtrObGfr
|
20.07.1924
|
|
Hache
|
Walter
|
MaschObGfr
|
22.08.1922
|
|
Heel
|
Rudolf
|
MechObGfr
|
22.03.1922
|
|
Heike
|
Willi
|
MtrGfr
|
21.09.1923
|
|
Heine
|
Karl-Franz
|
KpLt.01.03.42
|
30.10.1915
|
|
Hennicke
|
Horst
|
Lt.ing
|
28.09.1921
|
|
Hoffmann
|
Klaus
|
KpLt.ing
|
30.08.1917
|
|
Hoppe
Dr.
|
Günter
|
Mar.St.Arzt.d.R
|
27.03.1915
|
|
Jänsch
|
Hermann
|
MaschObGfr
|
20.03.1923
|
|
Kalweit
|
Heinz
|
ObMaschMt
|
23.03.1917
|
|
Kleemeier
|
Hermann
|
ObGfr
|
25.07.1923
|
|
Leschmann
|
Erich
|
MaschGfr
|
20.10.1924
|
|
Löffler
|
Otto
|
MaschMt
|
13.12.1919
|
|
Lucas
|
Erich
|
MaschObGfr
|
16.06.1920
|
|
Mannke
|
Willi
|
ObMaschMt
|
06.11.1919
|
|
Mehnert
|
Helmut
|
ObMechMt
|
24.03.1919
|
|
Meyer
|
Ernst
|
ObStrm
|
16.11.1914
|
|
Meyfarth
|
Hans
|
Gfr
|
18.08.1923
|
|
Mittelstädt
|
Kurt
|
ObGfr
|
11.02.1920
|
|
Mohlberg
|
Mathias
|
Maat
|
08.03.1918
|
|
Neuhauser
|
Karl
|
Gfr
|
20.07.1924
|
|
Pasemann
|
Erich
|
ObGfr
|
22.12.1921
|
|
Peters
|
Hans-Joachim
|
ObBtsMt
|
07.04.1920
|
|
Post
|
Wilhelm
|
Maat
|
22.11.1919
|
|
Reiter
|
Dominik
|
MaschObGfr
|
05.08.1921
|
|
Schäfer
|
Kurt
|
Maat
|
09.02.1923
|
|
Schlopp
|
Willi
|
StObMasch
|
06.03.1911
|
|
Schmidt
|
Albert
|
FkMt
|
06.11.1919
|
|
Schwarz
|
Alfred
|
Mtr
|
03.06.1923
|
|
Werner
|
Martin-Camillo
|
Mtr
|
30.06.1922
|
|
Zuber
|
Stefan
|
ObMt
|
23.10.1917
|
|
Bibliografia
|
|
http://uboat.net
|
|
http://www.ubootwaffe.net
|
|
http://uboatarchive.net
|
|
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
|
|
http://www.u-boot-archiv.de
|
|
http://www.u-historia.com
|
|
Blair
Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
|
|
Busch
Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
|
|
Busch
Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen
Werften von 1935 bis 1945 tom 2
|
|
Busch
Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von
September 1939 bis Mai 1945 tom 3
|
|
Busch
Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von
September 1939 bis Mai 1945 tom 4
|
|
Busch
Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der
U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
|
|
Ritschel
Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 7
KTB U 375 - U435
|
|
Rohwer
Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 – 1945
|
|
Trojca
Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
|
|
Wynn
Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom
1
|
Poniżej
herb U 403 (źródło www.uboat.net)
Poniżej:
zdjęcie U 403 przy molu uzdrowiska Zoppot (źródło: periodyk „U-boat im Focus”.
