Z cyklu muzea morskie/jednostki muzealne ... cz. 33 - HMS ALLIANCE

HMS ALLIANCE (P417/S67) – brytyjski okręt podwodny o konwencjonalnym napędzie typu Amphion (inne oznaczenie typ A), zbudowany przez brytyjską stocznię Vickers Armstrong w Barrow in Furness na zamówienie Royal Navy. Zapotrzebowanie na jednostki późniejszego typu Amphion pojawiło się w odpowiedzi na japoński atak na Pearl Harbor, który przekonał brytyjską admiralicję o konieczności posiadania okrętów podwodnych zdolnych do prowadzenia patroli dalekiego zasięgu (w ocenie Admiralicji ten typ operacji wykraczał poza możliwości istniejących lub budowanych okrętów podwodnych). Okręty typu A zostały zamówione w ramach nadzwyczajnego programu wojennego a ich początkowe zapotrzebowanie w 1943 roku określono na 46 sztuk, z których zbudowano zaledwie 16 jednostek (w tym dwie, które nie zostały w pełni ukończone). HMS ALLIANCE był siódmą (dziesiąta według innych źródeł) zbudowaną jednostką tego typu. Choć jego stępkę położono jeszcze w trakcie trwania II Wojny Światowej (w marcu 1945 roku) a wodowano już po jej zakończeniu tj. w lipcu tego samego roku to do służby wszedł on dopiero w maju 1947 roku jako jedna z 7 jednostek wyposażonych od razu w chrapy, które umożliwiały mu marsz w zanurzeniu na głębokości peryskopowej na silnikach wysokoprężnych. Jesienią 1947 roku, HMS ALLIANCE wyruszył w specjalny rejs, którego celem miało być przetestowanie funkcjonowania chrap w trakcie rozszerzonego patrolu w warunkach tropikalnych. Po osiągnięciu Wysp Kanaryjskich, 9 października okręt zszedł w zanurzenie, rozpoczynając następnie podwodny marsz na chrapach w stronę Wysp Zielonego Przylądka, by po ich osiągnięciu skierować się w kierunku równika a następnie zawrócić na północ i wynurzyć się 8 listopada koło portu Freetown w Sierra Leone. Łącznie pod wodą HMS ALLIANCE spędził 30 dni co było ówczesnym rekordem zanurzenia a sama próba zakończyła się sukcesem, choć w trakcie jej trwania nie obyło się bez problemów z samymi chrapami. Okręty typu A już w momencie wchodzenia do służby trafiły na okres w którym w szybkim tempie zachodziły zmiany technologiczne, które wymuszały na ich użytkowniku liczne modyfikacje, dostosowujące je do nowych wymagań jak i wprowadzanego wyposażenia. W latach 1955 – 1960 w ramach gruntownego remontu jakie przeszły wszystkie pozostające jeszcze w służbie jednostki typu A (w tym i HMS ALLIANCE) usunięto z nich zewnętrzne wyrzutnie torpedowe (dwie na dziobie i dwie na rufie), uzbrojenie artyleryjskie oraz przebudowano ich kadłuby oraz pomosty nadając im opływowe kształty, które zmniejszały ich sygnaturę akustyczną oraz zwiększały ich prędkość podwodną o 2 węzły przy jednoczesnym zachowaniu ich dotychczasowego napędu. 1 maja 1961 roku w ramach reformy numeracji okrętów podwodnych zamiast dotychczasowej zaczynającej się od litery P wprowadzono nową zaczynająca się od litery S i numeru 01 i tak HMS ALLIANCE w miejsce dotychczasowego numeru P 417 otrzymał numer S67. Lata 60-te XX-wieku to służba jednostki na wodach Dalekiego Wschodu (bazowała ona w Singapurze), na który przypadał okres trwania konfliktu Malezyjsko – Indonezyjskiego (1963-1966). W jego trakcie HMS ALLIANCE prowadził patrole w trakcie których m.in. na brzeg wysadzał małe odziały zwiadowcze Royal Marines. W tym też okresie na okręcie testowano jeden z wielu schematów kamuflażu, który polegał na pomalowaniu jego wystających elementów w czarno – biały wzór, który w założeniu miał pomóc mu we wtopieniu się w otaczające go fale (niestety pomysł ten okazał się chybiony bowiem za każdym razem okręt wykrywany był przez wysyłane na jego poszukiwania śmigłowce, dlatego też powrócono do standardowego malowania). Po powrocie na ojczyste wody towarzyszące dotąd HMS ALLIANCE szczęście opuściło okręt, który w styczniu 1968 roku osiadł na mieliźnie Bembridge Ledge koło wyspy Wight, z której to został następnie uwolniony przez dwa holowniki floty, odnosząc na skutek tego incydentu jedynie nieznaczne uszkodzenia. Kolejne pechowe i bardziej tragiczne w skutkach zdarzenie miało miejsce we wrześniu 1971 roku, kiedy to w trakcie ładowania baterii w porcie Portland doszło do eksplozji oparów nagromadzonego wodoru, w wyniku czego śmierć poniósł jeden z członków załogi (Raymond Kimber) a dalszych 14-tu odniosło rany. W 1973 roku w związku z wprowadzeniem do linii nowszych jednostek z konwencjonalnym napędem typu P i O oraz zaawansowanym wiekiem (26 lat) HMS ALLIANCE został wycofany z czynnej służby i przekazany do bazy HMS DOLPHIN w Gosport, gdzie pełnił rolę stacjonarnej jednostki szkolnej. W nowej roli okręt wytrwał do 1979 roku, kiedy to został ostatecznie wycofany ze służby. W tym momencie HMS ALLIANCE był zarówno ostatnim istniejącym wciąż przedstawicielem typu A, jak i ostatnim okrętem podwodnym, którego budowa rozpoczęła się w trakcie trwania II Wojny Światowej. Wycofanie ze służby nie oznaczało jednak końca istnienia jednostki, bowiem jeszcze 28 lutego 1978 roku podjęto decyzję o jej stałym wypożyczeniu do Muzeum Okrętów Podwodnych Royal Navy w Gosport (otwierało się ono na terenach dawnej bazy HMS DOLPHIN), gdzie miała służyć jako okręt muzeum oraz pomnik upamiętniający 5300 brytyjskich marynarzy podwodników, którzy polegli na służbie. Zanim jednak HMS ALLIANCE trafił w nowe / stare miejsce, wpierw w sierpniu 1979 roku został odholowany do stoczni Vosper Ship Repairers Ltd. w Southampton, gdzie został przystosowany do roli jednostki muzealnej (ponieważ okręt miał zostać podniesiony z wody i w pełni wyeksponowany nad nią na specjalnych podporach jego stępka musiała zostać dodatkowo specjalnie wzmocniona). Po zakończeniu wszystkich prac stoczniowych okręt został z powrotem odholowany do Gosport, gdzie następnie przy pomocy pływających żurawi ustawiono go na przygotowanych zawczasu podporach. W 1981 roku nastąpiło uroczyste otwarcie okrętu muzeum HMS ALLIANCE. Lata 80-te, 90-te oraz początek pierwszej dekady XXI wieku to okres walki pracowników muzeum z postępującą korozją kadłuba oraz pomostu, którą powodowały nie tylko warunki pogodowe oraz sposób ekspozycji jednostki ale też i guana licznych gnieżdżących się na kadłubie ptaków. W maju 2011 ogłoszono, że HMS ALLIANCE otrzyma z Funduszu  Dziedzictwa Kulturowego dotację na łączną kwotę £3,565 mln na projekt mający na celu zachowanie okrętu jak najdłużej w obecnej roli. W trakcie trwającego trzy lata projektu nie tylko dokonano rekonstrukcji najbardziej skorodowanych fragmentów kadłuba tj. dziobu i rufy ale też usypano pod okrętem specjalna nieckę dzięki czemu ograniczono niekorzystne oddziaływanie wilgoci na kadłub oraz zapewniono łatwiejszy dostęp do kadłuba w celu jego lepszej konserwacji. Ponowne otwarcie HMS ALLIANCE jako okrętu muzeum nastąpiło w kwietniu 2014 roku.

*     *     *

Historia budowy
Położenie stępki:	13.03.1945
Wodowanie:	28.07.1945
Wcielenie do służby:	14.05.1947

*     *     *

Dane techniczne HMS ALLIANCE (stan na 1947 rok):
Wyporność:	na powierzchni: 1.360 t.
	w zanurzeniu: 1.590 t.
Wymiary (d. x sz. x. z.):	85,8 x 6,7 x 5,2 m
Kadłub:	stalowy spawany
Zanurzanie:	głębokość testowa: 150 m
Napęd:	2 x turbodoładowane 8 cylindrowe silniki wysokoprężne Vickers-Admirality o mocy 2.150 KM przy 450 obr./min.
	2 x silniki elektryczne produkcji English Electeric o mocy 625 KM
	2 zestawy baterii akumulatorów – łącznie 226 ogniw
	2 wały napędowe
	2 x 3 łopatowe śruby
Prędkość:	na powierzchni: 18,5 w.
	w zanurzeniu: 8 w.
Zasięg:	nawodny: 10.500 Mm przy prędkości 11 w.
	podwodny: 90 Mm przy prędkości 3 w.
Urządzenia pomocnicze:	instalacja chrap
Uzbrojenie:	10 wyrzutni torpedowych kal. 530 mm (6 na dziobie i 4 na rufie – dwie z wyrzutni na dziobie i rufie były wyrzutniami zewnętrznymi) z zapasem 20 torped (10 w wyrzutniach)
	26 min morskich Mk.V  lub 16 min morskich S Mk.VI do których stawiania służyło 6 wewnętrznych wyrzutni torpedowych (4 na dziobie i 2 na rufie)
	1 x I szybkostrzelne działo 4 calowe  QF Mark XXII
	1 x I armata automatyczna Oerlikon kal. 20 mm
	1 x karabin maszynowy kal. 0,303 cala
Wyposażenie obserwacyjne i elektroniczne:	2 peryskopy (wachtowy i bojowy)
	1 radar
	1 sonar typu 129
	1 sonar typu 138
Załoga	61 (5 oficerów + 56 podoficerów i marynarzy)

*     *     *

Dane techniczne HMS ALLIANCE (stan na 1960 rok):
Wyporność:	na powierzchni: 1.385 t.
	w zanurzeniu: 1.620 t.
Wymiary (d. x sz. x. z.):	85,8 x 6,7 x 5,2 m
Kadłub:	stalowy spawany
Zanurzanie:	głębokość testowa: 150 m
Napęd:	2 x turbodoładowane 8 cylindrowe silniki wysokoprężne Vickers-Admirality o mocy 2.150 KM przy 450 obr./min.
	2 x silniki elektryczne produkcji English Electeric o mocy 625 KM
	2 zestawy akumulatorów o zwiększonej pojemności – łącznie 226 ogniw
	2 wały napędowe
	2 x 3 łopatowe śruby
Prędkość:	na powierzchni: 19,5 w.
	w zanurzeniu: 9,5 ~ 10 w. (na chrapach przy spokojnym morzu 11 w.)
Zasięg:	nawodny: 10.500 Mm przy prędkości 11 w.
	podwodny: 90 Mm przy prędkości 3 w.
Urządzenia pomocnicze:	instalacja chrap
Uzbrojenie:	6 wyrzutni torpedowych kal. 530 mm (4 na dziobie i 2 na rufie) z zapasem 16 torped
	26 min morskich Mk.V  lub 16 min morskich S Mk.VI do których stawiania służyło 6 wewnętrznych wyrzutni torpedowych (4 na dziobie i 2 na rufie)
	uzbrojenie artyleryjskie: brak (na czas służby na Dalekim Wschodzie przed pomostem zainstalowano pojedyncze działo 4 calowe korzystając z zachowanego po modernizacji włazu artyleryjskiego)
Wyposażenie obserwacyjne i elektroniczne:	2 peryskopy (wachtowy i bojowy)
	1 radar wielofunkcyjny typu 267 PW
	system kontroli strzelania torpedami TCS (S) Mk.3 mod.2
	1 sonar typu 186
	1 sonar typu 187
	maszt ESM
Załoga	65 (5 oficerów + 60 podoficerów i marynarzy

*     *     *

Bibliografia

Arabella Roberts, Bob Mealings, Diana McCormack – HMS ALLIANCE, Holland 1 and X24, Pitkin Publishing

http://www.rnsubs.co.uk

*     *     *

Aby zwiedzić HMS ALLIANCE, musimy udać się do położonego w Portsmouth-Gosport przy Haslar Road Muzeum Brytyjskich Okrętów Podwodnych – dojazd samochodem od strony Gosport, dojście piechotą ca. 30 min z przystani promu kursującego z centrum Portsmouth do Gosport lub tramwajem wodnym pływającym z przystani w Narodowym Muzeum Royal Navy, które mieści się na terenach historycznej stoczni (uwaga zarówno przy wejściu na teren Narodowego Muzeum RN jaki i przy wejściu z przystani tramwaju wodnego na teren Muzeum Brytyjskich  O.P. musimy podać się kontroli toreb i plecaków). Muzeum czynne jest od środy do niedzieli w godzinach 10:00 – 16:30 bilety do muzeum możemy kupić w kasie w budynku głównym muzeum (w przypadku dojazdu autem lub pieszej wycieczki) lub kupić w kasie na terenie Narodowego Muzeum RN (bilet ważny 1 dzień i uprawniający m.in. do skorzystania z tramwaju). Koszt biletu wstępu to - dorośli £36, dzieci £26, rodzina 1+3: £115 (zakup on-line) / £120 (zakup w kasie), rodzina 2+3: £145 (zakup on-line) / £150 (zakup w kasie). Trasa zwiedzania (wycieczka z przewodnikiem, w naszym przypadku był to emerytowany podwodnik) rozpoczynamy od dziobowego przedziału torpedowego by następnie idąc po głównym pokładzie zwiedzić: przedział załogi, centralę, pomieszczenia za centralą, maszynownię oraz rufowy przedział torpedowy, gdzie opuszczamy pokład okrętu. Czas zwiedzania HMS ALLIANCE to min. 45 min.

Poniżej HMS ALLIANCE, Portsmouth-Gosport 02.05.2024 (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).

HMS ALLIANCE widziany z Haslar Road

HMS ALLIANCE w całej okazałości

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 HMS ALLIANCE widziany z pokładu tramwaju wodnego 

Poniżej: zwiedzamy wnętrze HMS ALLIANCE (aby powiększyć kliknij na zdjęcie)

 Dziobowy przedział torpedowy

 

 

 

 

 

 

Przedział załogowy

 Korytarz (m.in. z kojami załogi, aneksem sanitarnym w rejonie kabiny oficerów)

 

 

 

 

Przykładowa koja załoganta

 Urządzenie do uzdatniania powietrza  

Mesa szeregowej załogi

Mesa obsady szeregowej załogi maszynowni

 

Mesa podoficerów (dekoracja stołu nawiązuje do tragedi bliźniaczego HMS AFFRAY)

 Mesa oficerów-mechaników

Kabina oficerów

Centrala

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pomieszczenia za centralą

 Korytarz komunikacyjny

 

 

Kabina operatora radaru

 

Kabina radio

 

Pomieszczenia sanitarne (WC, umywalnie)

 

 

 

Pentra

Przedział silników spalinowych / elektrycznych

  

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rufowy przedział torpedowy