STRAŻAK 23
Autorzy : Waldemar Danielewicz i
Andrzej Patro
Po zawieruchach II Wojny
Światowej pierwszym statkiem pożarniczym, który rozpoczął służbę w porcie
szczecińskim był parowiec „FLORIAN”. Napisaliśmy o tym wcześniej tutaj:
https://wobiektywieshipspottera.blogspot.com/2020/04/z-cyklu-jednostki-pozarnicze-cz-13_1.html.
Wspomniany „FLORIAN” pozostawał w eksploatacji do końca czerwca 1958 roku, a
złomowano go trzy lata później w 1961 roku .W tym samym 1961 roku zastąpił go
przebudowany na statek pożarniczy holownik „JUREK”, który został potem
przemianowany na „STRAŻAK 23”.
Pozostawał on w eksploatacji do 1975 roku. Poniżej przedstawiamy ciekawe losy
tej jednostki.
Pierwszym armatorem statku był Gustav
Bonell z położonej nad Zalewem Kurońskim w Prusach Wschodnich miejscowości
Labiau [od 1946 r. Polesisk, do 1993 na terytorium ZSSR, ob. Obwód
Kaliningradzki, Rosja]. Nie udało się niestety ustalić ani daty czy też miejsca
budowy. Choć niemieckie źródła podają, że statek zbudowano w 1907 r., to według
stoczniowego spisu stoczni Fechtera wynika, że w 1906 r. wspomniana stocznia
zbudowała dla Bonella parowy holownik o nazwie „MARTHA” ale tu pojawia się pewna
rozbieżność, bowiem jego dane techniczne różnią się jednak zasadniczo od
wspomnianej „Marthy” z 1906 r., poza tym po kilku miesiącach użytkowania Gustav
Bonell odsprzedał tę jednostkę nabywając zapewne drugi statek, któremu nadał
taką samą nazwę jaką nosiła poprzednia. Nie znamy danych technicznych ani
maszyny parowej ani kotła. Wiadomo tylko, że w 1921 r. „MARTHA” otrzymała nową
maszynę parową produkcji Union Giesserei z Królewca o mocy 180 KM a także nowy kocioł
parowy produkcji tej samej firmy o numerze budowy 2890 i ciśnieniu roboczym 10
atm – stąd też polskie źródła a głównie roczniki Polskiego Rejestru Statków,
jako rok i miejsce budowy podają 1921 rok, czyli datę budowy maszyny i kotła,
co jednak nie odpowiada prawdzie. Nie wiemy, kiedy nasz bohater znalazł się w
Szczecinie [wówczas jeszcze jako Stettin]. Prawdopodobnie nastąpiło to na przełomie
1944/45, kiedy to sporo statków ewakuowano z Prus Wschodnich w głąb III Rzeszy.
„MARTHA” zatonęła w Szczecinie w 1945 r. Wydobyta przez radziecki 77 Odział Awaryjno-Ratowniczy
Floty Bałtyckiej [Avarijno Spasitelnyi Otriad] w 1947 r., została
zakwalifikowana do podziału taboru niemieckiego pomiędzy ZSRR a Polskę.
Przyznana stronie polskiej, w 1948 r. została przejęta przez Szczeciński Urząd
Morski a następnie skierowana do odbudowy w Stoczni „Odra” w Szczecinie. W tym
samym też czasie spolszczono jej nazwę na „MARTA” Po odbudowie została
przekazana Zarządowi Portu Szczecin. Ponieważ zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Żeglugi, holowniki miały nosić nazwy męskie lub zjawisk przyrodniczo-atmosferycznych
zmieniono nazwę statku na „BOGDAN”. W latach 1951/52 jednostka przeszła kolejny
klasowy remont kapitalny wykonany przez Bazę Remontową ZPS. W 1955 r. doszło do
kolejnej zmiany nazwy tym razem na „JUREK”. Cztery lata później holownik skierowano
do przebudowy na motorowiec, po której to do ponownej eksploatacji wszedł w
1960 r. Dwa lata później [w 1962 r.] zapadła decyzja o przebudowie jednostki na
statek pożarniczy, co też uczyniono. W jej wyniku na dachu sterówki
zainstalowano działko wodne zasilane pompą wodną nieznanej marki oraz
wyposażono go w sprzęt gaśniczy ręczny. Przydzielony Portowej Straży Pożarnej –
Zarządu Portu Szczecin. W 1969 r. po raz ostatni zmieniono mu nazwę tym razem na
„STRAŻAK 23”.
Wycofany z eksploatacji w 1975 r. Data złomowania nieznana.
* * *
TYP STATKU:
|
pożarniczy
|
ROK I MIEJSCE BUDOWY:
|
nieznane
|
DANE TECHNICZNE:
|
pojemność brutto: 47 RT; netto:
2 RT
|
długość całkowita: 18,20 m
|
szerokość m.p. :17,01 m
|
szerokość: 4,48 m
|
zanurzenie: 1,80 m
|
SILNIKI GŁÓWNE:
|
1 silnik wysokoprężny typu
4NVD; 4 cylindrowy; produkcji: VEB-Maschinenbau, Halberstadt [NRD]; rok
produkcji: 1952; numer fabryczny: 35; moc: 180 KM
|
pędnik: 1 śruba napędowa
|
PRĘDKOŚĆ:
|
9 węzłów
|
ZAŁOGA:
|
4 ludzi + 7 strażaków
|
WYPOSAŻENIE:
|
1 działko wodne na dziobie
|
pompa pożarowa i zęzowa
|
ręczny sprzęt ppożarowy
|
ARMATOR:
|
Zarząd Portu Szczecin – Portowa
Straż Pożarna
|
PORT MACIERZYSTY:
|
Szczecin
|
Opracował: Waldemar Danielewicz
Gdańsk 18 kwietnia 2020 r.
* * *
Bibliografia:
Jerzy Miciński, Stanisław Kolicki – Pod polską banderą – Wydawnictwo
Morskie, Gdynia 1962 r.
|
Tadeusz Popielawski – Rozwój statków pożarniczych – Budownictwo
Okrętowe nr 7/88 – Gdańsk.
|
Ryszard Leszczyński – Katastrofy i wypadki morskiej floty pomocniczej
PMH (1926-2016) – Gdańsk 2017
|
Waldemar Danielewicz – Polskie holowniki morskie 1920-2015- Porta
Mare, Gdynia 2015.
|
Mieczysław Andrut – Flotylla Zarządu Portu Szczecin-Świnoujście
|
Reinhart Schmelzkopf
– Union Gisserei, Königsberg - Gustav Fechter, Königsberg
|
Polski Rejestr Statków – rejestry 1957/58 i 1968
|
Berndt Schwarz –
Binnenschiffe zwischen Ostpreussen und Schleisen- Strandgut-Verlag Cuxhaven
|
* * *
Poniżej: BOGDAN przed przebudową
jako holownik parowy, archiwum Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby
powiększyć kliknij na zdjęcie).
Poniżej: JUREK w Szczecinie, foto
Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).
Poniżej: JUREK z dźwigiem
pływającym w holu, foto Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć
kliknij na zdjęcie).
Poniżej: JUREK w Szczecinie, foto
Mieczysław Andrut, zbiory Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie).
Poniżej: JUREK po przebudowie na
statek pożarniczy, foto Lucjan Płusko, zbiory Waldemara Danielewicza (aby
powiększyć kliknij na zdjęcie).
Poniżej: rysunek – holownik JUREK, autor
Stefan Kolicki, źródło - patrz pkt. 1 bibliografii (aby powiększyć kliknij na
zdjęcie).
