Z cyklu "Ze świata żagli, jachtów i jednostek rekreacyjnych" - s/y BONAWENTURA

s/y BONAWENTURA ex WŁADEK ex WŁA-59 ex UST 54 ex GDY-137 (IMO ---, MMSI: 261025260, Sygnał wywoławczy: SPG2557, bandera: Polska ) – kecz żebrowy, zbudowany na kadłubie byłego kutra rybackiego typu MIR-20a, który to z kolei powstał w Stoczni Północnej w Gdańsku (numer stoczniowy budowy S-6), wchodząc do służby 4 sierpnia 1948 roku jako GDY-137. Do grudnia 1954 roku kuter należał do Przedsiębiorstwa Połowów i Usług Rybackich „Arka” z Gdyni (w tym okresie dwukrotnie zmienił swoje oznaczenie na: UST 54 w 1950 r. i WŁA59 w 1951 r.), po czym został przekazany Przedsiębiorstwu Połowów i Usług Rybackich „Szkuner” z Władysławowa, bez zmiany swojego dotychczasowego oznaczenia. W maju 1967 roku wycofany z łowisk i do połowy 1974 roku pod nazwą WŁADEK wykorzystywany jako holownik. W czerwcu 1974 roku przekazany Jacht-Klubowi ZSP Warszawa, od którego to został odkupiony przez Pana Krzysztofa Bussolda, który poszukiwał starej drewnianej jednostki celem jej przebudowy na żaglowiec. Po przetransportowaniu byłego kutra na pokładzie barki do przystani Akademickiego Klubu Morskiego AZS-ZSP w Wisłoujściu-Twierdzy rozpoczął się jego długi, nie pozbawiony perturbacji oraz przerw proces przebudowy, który ostatecznie zakończył się w lipcu 1994 roku. Od tego momentu kecz, który otrzymał nazwę BONAWENTURA oprócz odbywania rejsów po Zatoce Gdańskiej i Morzu Bałtyckim wykorzystywany był jako miejsce dla spotkań z pisarzami oraz miejsce dla kameralnych koncertów. W styczniu 2010 roku nowym armatorem jednostki zostało Pomorsko – Mazurskie Biuro Żeglarskie „Błękitny Piotruś”. W latach 2010 – 2013 kecz przeszedł gruntowny remont, po którym to otrzymał klasę oceaniczną PRS.

*     *     *

s/y BONAWENTURA ex WŁADEK ex WŁA-59 ex UST 54 ex GDY-137 (IMO ---, MMSI: 261025260,  call sign: SPG2557, flag: Poland) – ribbed ketch, built on the hull of a former type MIR-20a fishing cutter, which in turn was built by the Northern Shipyard in Gdansk (yard number S-6), entering service on August 4, 1948 as GDY-137. Until December 1954, the cutter belonged to Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich “Arka” from Gdynia (in this period it changed its designation twice to: UST 54 in 1950 and WŁA 59 in 1951), after which it was transferred to Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich “Szkuner” from Władysławowo, without changing its previous designation. In May 1967 withdrawn from the fishing grounds and until mid-1974 under the name WŁADEK used as a tugboat. In June 1974, it was handed over to Yacht-Club ZSP Warsaw, from which it was redeemed by Mr. Krzysztof Bussold, who was looking for an old wooden unit to be converted into a sailing ship. After transporting the former cutter aboard the barge to the marine of the Academic Marine Club AZS-ZSP in Wisloujscie-Twierdze a long process of reconstruction of the unit, interrupted by a various perturbations, began, which finally ended in July 1994. From that moment, the ketxh, which was given the name BONAWENTURA in addition to sailing on the Gulf of Gdansk and the Baltic Sea was used as a place for meetings with writers and a place for small concerts. In January 2010, the new ship owner was the Pomeranian – Masurian Sailing Office “Blekitny Piotrus”. In the years 2010 – 2013, the yacht underwent a thorough renovation, after which it received the PRS ocean class.

*     *     *

Dane techniczne / Technical data:

• Wyporność / Displacement: 36,63 GT,
• Wymiary (d. x s. x z.) / Dimensions (l. x b. x d.): 19,58 x 4,8 x 2,2 m.,
• Kadłub / Hull: 
• materiał / material: drewno (dąb, mahoń, sosna) / wood (oak, mahogany, pine),
• Napęd / Propulsion: żaglowy / sailing,
• maszty: / masts: 2,
• liczba żagli / sails numer: 6,
• powierzchnia żagli / sails area: 120 ~ 150 m2,
• Napęd / Propulsion: spalinowy / diesel, 
• 1 silnik diesla / 1 diesel engine: PZM Puck SW 400 M2/1 – o mocy / with power 70 kW / 95 (KM / HP),
• śruba / propeller: 1,
• ster / ruder: 1,
• Prędkość / Speed: ?,
• Wyposażenie jachtu / Yacht equipment:
• radar,
• autopilot
• ploter / plotter,
• echosonda / echo sounder,
• wiatromierz / anemometer,
• wskaźnik wychylenia płetwy sterowej / ruder deflection indicator,
• AIS, GPS, Navtex, UKF, 2 x UKF,
• Załoga / Crew: 14/24 os. / pers.,

*     *     *

Bibliografia / Bibliography:

• https://www.prs.pl/__files/parent519/rejestr_jac_2017.pdf 
• http://bonawentura.pl/page/1/0/2/14/Dane-techniczne.html 
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Bonawentura_(jacht) 
• http://www.blekitnypiotrus.pl/flota/details,4,,5,s-y-bonawentura.html 
• Sieński Jacek – Polskie old timery, Kecz żebrowy Bonawentura, MSiO Nr 4/2002.
• Bohdan Huras, Franciszek Necel – Rybacka Flota Władysławowa, Pomorska Oficyna Wydawniczo – Reklamowa Porta Mare, Gdynia.

 *     *     *

Poniżej zdjęcia: s/y BONAWENTURA autorstwa Pana Andrzeja Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below photos of s/y BONAWENTURA made by Mr. Andrzej Patro (to enlarge click on the photo):

 

Aktualizacja 01.10.2021: Poniżej zdjęcia: s/y BONAWENTURA, Gdańsk 16.08.2021 r., autorstwa Pana Waldemara Danielewicza (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Update 01.10.2021: Below photos of s/y BONAWENTURA, Gdansk 16.08.2021, made by Mr. Waldemar Danielewicz (to enlarge click on the photo):

 

Aktualizacja 15.07.2023: Poniżej zdjęcia: s/y BONAWENTURA, Gdańsk 07/10.07.2023 r., autorstwa Pana Waldemara Danielewicza (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Update 15.07.2023: Below photos of s/y BONAWENTURA, Gdansk 07/10.07.2023, made by Mr. Waldemar Danielewicz (to enlarge click on the photo):

 

 

 

 

 

Z cyklu bunkierki/zbiornikowce portowe ... cz. 4 - LUBAŃ

LUBAŃ (IMO 7615751, MMSI: ---, Sygnał wywoławczy: ---, bandera: Polska) – zbiornikowiec paliwowy (bunkierka) projektu ZB-1000 (Biuro Projektowe Navicentrum z Wrocławia) zbudowany przez Wrocławską Stocznię Rzeczną we Wrocławiu na zamówienie Centrali Produktów Naftowych – Oddział w Gdańsku. Zbiornikowiec przeznaczony do przewozu paliw ciężkich o temperaturze zapłonu powyżej 61˚C oraz zaopatrywania w paliwo dużych statków w portach jak i na redach. W 1987 roku sprzedany zagranicznemu armatorowi John H. Whitaker (Tankers) Ltd., który zmienił jego nazwę na WHITANK. W kolejnych latach zbiornikowiec jeszcze dwukrotnie zmieniał swoją nazwę, wpierw na ALFA TANK a następnie w 2003 roku na OSTA. Obecnym właścicielem jednostki jest rosyjska spółka Krondex Ltd. z siedzibą w Murmańsku.

*     *     *

LUBAŃ (IMO 7615751, MMSI: ---, Call sign: ---, flag: Polska) – a project ZB-1000 (Design Office Navicentrum from Wroclaw) fuel tanker (bunkering vessel) built by the Wroclaw River Shipyard in Wroclaw on request of Centrala Produktow Naftowych (CPN) – Branch in Gdańsk. Tanker designed for transport of heavy fuels with an ignition above 61˚C and supplying in fuel large ships in ports as well on the roadsteads. In 1987, sold to the foreign shipowner John H. Whitaker (Tankers) Ltd., who changed its name to WHITANK. In the following years the tanker changed its name twice, first at ALFA TANK and then in 2003 at OSTA. The current owner of the unit is the Russian company Krondex Ltd. with headquarters in Murmansk.

*     *     *

Zbiornikowce projektu ZB-1000 / Project ZB-1000 tankers:

• HALICZ – stoczniowy numer budowy / yard number: ZB1000/1, data zdania / delivery date: 31.12.1975, status: w służbie / in service,
• LUBAŃ ob./now: OSTA ex ALFA TANK ex WHITANK (?) – stoczniowy numer budowy / yard number: ZB1000/2, data zdania / delivery date: 21.04.1976, status: w służbie / in service,
• PORONIEC – stoczniowy numer budowy / yard number: ZB1000/3, data zdania / delivery date: 10.11.1976, status: w służbie / in service,
• BUKOWIEC ob./now: PURITY – stoczniowy numer budowy / yard number: ZB1000/4, data zdania / delivery date: 26.08.1977, status: w służbie / in service,
• ŚLĘŻA ob./now: DA CHRIS – stoczniowy numer budowy / yard number: ZB1000/5, data zdania / delivery date: 22.12.1977, status: w służbie / in service,

*     *     *

Dane techniczne / Technical data:

• Wyporność / Displacement (GT / DWT): 697 t. / 991 t.,
• Wymiary (d. x s. x z.) / Dimensions (l. x b. x d.): 60,81 x 9.30 x 3,65 m,
• Kadłub / Hull:
• materiał i typ: / material and type: stal, pojedynczy / steel, single hull,
• grodzie / bulkheads: 9,
• pokłady ciągłe / continious decks: 1,
• Napęd / propulsion:
• 1 x 4 suwowy 6 cylindrowy silniki diesla / 1 x 4 stroke 6 cylinders diesel engine: H.Cegielski-Sulzer 6AL25/30 o mocy / with power 692 kW (941 KM / HP),
• 1 x 3 płatowa śruba nastawna / 1 x 3 bladed controllable pitch propeller,
• Prędkość / Speed: 12,0 węzłów / knots,
• Zbiorniki Ładunkowe / Cargo tanks:
• liczba zbiorników / tanks numer: 8,
• pojemność zbiorników / tanks capacites: 1.187 ton,
• Urządzenia załadunkowe / Cargo handling:
• 2 pompy hydrauliczne o wydajności 192/324 / 2 hydraulic pumps with efficiency 190/324 each,
• Pojemność zbiorników / Tanks capacities:
• paliwo / fuel: 29 t.,
• balast / ballast: 130 t.,
• Załoga / Crew: 2 x 6 os. / pers.

*     *     *

Bibliografia / Bibliography:

• www.fleetmon.com
• https://www.prs.pl 
• https://lk.rs-class.org/regbook/regbookVessel 
• Morze – „Pod Polską Banderą (68),
• Leszczyński Ryszard – Katastrofy i wypadki morskie floty pomocniczej PMH (1926 – 2016), Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2017,

*     *     *

Poniżej zdjęcie zbiornikowca LUBAŃ, 1981 rok, autorstwa Pana Andrzeja Patro  (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below photo of a tanker LUBAŃ, 1981,  made by Mr. Andrzej Patro (to enlarge click on the photo).
 

Poniżej zdjęcie zbiornikowca WHITANK ex LUBAŃ, autor nieznany, kolekcja Pana Andrzeja Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie) / Below photo of a tanker WHITANK ex LUBAŃ author unknown, a collection of  Mr. Andrzej Patro (to enlarge click on the photo).
 

Z cyklu holowniki ... cz. 29 - GEPARD, MACIEJ, H-1, H-2

GEPARD (IMO: ---, MMSI: ---, Sygnał wywoławczy: ---) – holownik portowy typu H 800/III zaprojektowany i zbudowany przez Gdyńską Stocznię Remontową na zamówienie Zarządu Portu w Gdyni. Od 1984 roku operował na terenie portu w Gdyni w ramach Wydziału Usług Żeglugowych Morskiego Portu Handlowego w Gdyni. Od 1991 roku aż do wycofania w czerwcu 2000 roku armatorem jednostki był WUŻ Przedsiębiorstwo Usług Żeglugowych i Portowych Sp. z o. o. z Gdyni. W 2003 roku pocięty na złom. Z ważniejszych wydarzeń z życia jednostki warto wspomnieć o:

• 16.01.1978 – mającej miejsce około godziny 18:45 kolizji holownika z brazylijskim statkiem ITAPUI, do której doszło w trakcie wprowadzania brazylijskiej jednostki do portu w Gdyni.

GEPARD (IMO: ---, MMSI: ---, Call sign: ---) – harbor tug type H 800/III designed and built by Gdynia Repair Shipyard in Gdynia on the order of Gdynia Port Authority. From 1984, he operated in the port area as a part of the Maritime Port of Gdynia Commercial Department. From 1991 until the withdrawal in June 2000, the shipowner of the unit was WUŻ Przedsiębiorstwo Usług Żeglugowych i Portowych Sp. z o. o. from Gdynia. In 2003, cut into scrap. Of the more important events in the life of the unit, it is worth mentioning:

• 16.01.1978 – around 18:45 a collision between tug and Brazilian cargo ship ITAPUI, which was occurred during the introduction of the Brazilian unit to the port of Gdynia.

Poniżej zdjęcie holownika GEPARD, autorstwa Pana Sigismunda Lietki, kolekcja Pana Andrzeja Patro / Below photo of tug GEPARD, made by Mr. Sigismund Lietka, a collection of Mr. Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie / to enlarge click on the photo).

Poniżej zdjęcie holownika GEPARD, autorstwa Pana Waldemara Danielewicza, kolekcja Pana Andrzeja Patro / Below photo of tug GEPARD, made by Mr. Waldemar Danielewicz, a collection of Mr. Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie / to enlarge click on the photo).

*     *     *

MACIEJ (IMO: ---, MMSI: ---, Sygnał wywoławczy: SPG2363) – holownik portowy typu H 800/III zaprojektowany i zbudowany przez Gdyńską Stocznię Remontową na zamówienie Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od 1990 roku własność Stoczni Gdańskiej S.A. W 1998 roku przejęty przez Stocznię Gdańską – Grupa Stoczni Gdynia (od 2006 roku ponownie Stocznia Gdańska S.A.). W 2010 roku wycofany z eksploatacji i pocięty na złom.

MACIEJ (IMO: ---, MMSI: ---, Call sign: SPG2363) – harbor tug type H 800/III designed and built by Gdynia Repair Shipyard on the order of Gdansk Shipyard named after Lenin from Gdansk. Since 1990, ownership of Gdansk Shipyard S.A. In 1998, take over by Gdansk Shipyard – Gdynia Shipyard Group (since 2006, again Gdansk Shipyard S.A.). In 2010, it was decommissioned and cut into scrap.

Poniżej zdjęcie holownika MACIEJ, Gdańsk 1982 r., autorstwa Pana Andrzeja Patro / Below photo of tug MACIEJ, Gdańsk 1982, made by Mr. Andrzej Patro (aby powiększyć kliknij na zdjęcie / to enlarge click on the photo).

*     *     *

H-1 (IMO: ---, MMSI: ---, Sygnał wywoławczy: ---) – holownik portowy typu H 800/IV zaprojektowany i zbudowany przez Gdyńską Stocznię Remontową dla Polskiej Marynarki Wojennej. Przydzielony do 43 Dywizjonu Pomocniczych Jednostek Pływających Komendy Portu Wojennego na Helu (9 Flotylla Obrony Wybrzeża). Skreślony z listy floty z dniem 28.02.2005 r., po czym pocięty na złom.

H-1 (IMO: ---, MMSI: ---, Call sign: ---) – harbor tug type H 800/IV designed and built by Gdynia Repair Shipyard on the order of Polish Navy. Assigned to the 43^rd Squadron of Auxiliary Floating Units of the War Port on Hel (9^th Coastal Defense Flotilla). Stricken from the fleet list as of February 28, 2005, then cut into scrap.

Poniżej zdjęcie holownika H-1, kolekcja Pana Andrzeja Patro, autor nieznany / Below photo fo tug H-1, a collection of Mr. Andrzej Patro, autor unknown (aby powiększyć kliknij na zdjęcie / to enlarge click on the photo).

*     *     *

H-2 (IMO: ---, MMSI: ---, Sygnał wywoławczy: ---) – holownik portowy typu H 800/IV zaprojektowany i zbudowany przez Gdyńską Stocznię Remontową dla Polskiej Marynarki Wojennej. Przydzielony do 42 Dywizjonu Pomocniczych Jednostek Pływających Komendy Portu Wojennego na Świnoujście (8 Flotylla Obrony Wybrzeża). Skreślony z listy floty z dniem 28.02.2005 r., po czym pocięty na złom.

Dowódcy holownika:

• 1971 – 1972 – chor. mar. Wojciech Witt, 
• 1972 – 1975 – chor. mar. Eugeniusz Chojancki, 
• 1975 – 1985 – chor. mar. Jacek Tokarski, 
• 1985 – 1990 – bsm. Jan Maślanka, 
• 1990 – 1997 – chor. mar. Piotr Mendrala, 
• 1997 – 2001 – chor. mar. Arkadiusz Konkolewski, 
• 2004 – 2005 – st. chor. mar. Piotr Marynowski,

H-2 (IMO: ---, MMSI: ---, Call sign: ---) – harbor tug type H 800/IV designed and built by Gdynia Repair Shipyard on the order of Polish Navy. Assigned to the 42^nd Squadron of Auxiliary Floating Units of the War Port on Swinoujscie (8^th Coastal Defense Flotilla). Stricken from the fleet list as of February 28, 2005, then cut into scrap.

Tug commanders:

• 1971 – 1972 – chor. mar. Wojciech Witt, 
• 1972 – 1975 – chor. mar. Eugeniusz Chojancki, 
• 1975 – 1985 – chor. mar. Jacek Tokarski, 
• 1985 – 1990 – bsm. Jan Maślanka, 
• 1990 – 1997 – chor. mar. Piotr Mendrala, 
• 1997 – 2001 – chor. mar. Arkadiusz Konkolewski, 
• 2004 – 2005 – st. chor. mar. Piotr Marynowski,

Poniżej zdjęcie holownika H-2, kolekcja Pana Andrzeja Patro i Pana Waldemara Danielewicza, autor nieznany / Below photo of tug H-2, a collection of Mr. Andrzej Patro and Mr. Waldemar Danielewicz, autor unknown (aby powiększyć kliknij na zdjęcie / to enlarge click on the photo).

*     *     *

Jednostki typu H 800 / Units type H 800:

• CENTAUR – numer stoczniowy / yard number: H800/I/246, rok budowy / year of built: 11.1966, los /fate: zezłomowany w Gdańsku w 2002 r. / scrapped in Gdansk in 2002, 
• TYGRYS – numer stoczniowy / yard number: H800/I/247, rok budowy / year of built: 30.12.1966, los /fate: w służbie / in service, 
• NIEDŹWIEDŹ – numer stoczniowy / yard number: H800/I/248, rok budowy / year of built: 10.1967, los /fate: zezłomowany w 1999 / scrapped in 1999, 
• PUMA – numer stoczniowy / yard number: H800/II/249, rok budowy / year of built: 11.1967, los /fate: zezłomowany w Gdańsku w 2015 / scrapped in Gdansk in 2015, 
• PANTERA – numer stoczniowy / yard number: H800/III/320, rok budowy / year of built: 02.1966, los /fate: w 2003 sprzedana do Czarnogóry i przemianowana na PANTER, w 2007 zezłomowana / in 2003 sold to Montenegro and renamed to PANTER, in 2007 scrapped,
•  LEOPARD – numer stoczniowy / yard number: H800/III/320, rok budowy / year of built: 01.1968, los /fate: w służbie / in service, 
• GEPARD – numer stoczniowy / yard number: H800/III/324, rok budowy / year of built: 08.1968, los /fate: zezłomowany w 2003 / scrapped in 2003, 
• MARCIN – numer stoczniowy / yard number: H800/III/325, rok budowy / year of built: 01.1969, los /fate: zezłomowany w 2012 / scrapped in 2012, 
• SERWAL – numer stoczniowy / yard number: H800/III/326, rok budowy / year of built: 11.1969, los /fate: w służbie / in service, 
• MACIEJ – numer stoczniowy / yard number: H800/III/330, rok budowy / year of built: 12.1969, los /fate: zezłomowany w Gdańsku w 2010 r./ scrapped In Gdansk in 2010, 
• MIŚ – numer stoczniowy / yard number: H800/III/331, rok budowy / year of built: 12.1969, los /fate: w 2008 sprzedany firmie Comal Sp. z o. o. i przemianowany na JAREK, w grudniu 2014 r. sprzedany do Estonii / in 2008 sold to company Comal Sp. z o. o. & renamed to JAREK, in December 2014 sold to Estonia, 
• KUGUAR – numer stoczniowy / yard number: H800/III/332, rok budowy / year of built: 12.1969, los /fate: 16 lutego 2015 zatonął w Świnoujściu na skutek kolizji ze statkiem handlowym, 12 marca 2015 wydobyty przez dźwig pływający MAJA i wkrótce potem sprzedany na złom / 16 February 2015 sunk in Swinoujscie after collision with a merchant ship, in 12 march 2015 raised by floating crane MAJA and soon after sold for scrap, 
• H-1 – numer stoczniowy / yard number: H800/IV/?, rok budowy / year of built: 11.1970, los /fate: zezłomowany / scrapped, 
• H-2 – numer stoczniowy / yard number: H800/IV/?, rok budowy / year of built: 01.1971, los /fate: zezłomowany / scrapped.

*     *     *

Dane techniczne / Technical data:

• Wyporność / Displacement (pełna / full): 119 tony / tons, 
• Wymiary (d. x s. x z.) / Dimensions (l. x b. x d.): 25,51 x 6,8 x 2,66 m,  
• Kadłub (materiał) / Hull (material): stal / steel, 
• przedziały wodoszczelne / watertight compartments: 5, 
• ilość pokładów / deck number: 1,  
• Napęd / Propulsion: spalinowy / diesel, 
• 1 silnik diesla: / 1 diesel engine: Schwermaschinenbau Karl Liebknecht, Magdeburg 8NVD48-2 o łącznej mocy / with total power 588 kW / 799 HP, 
• śruba w dyszy Korta / propeller in Kort nozzle: 1, 
• Prędkość / Speed: 10.5 węzłów / knots, 
• Wyposażenie pokładowe / Deck equipment: 
• holownicze / towing: 
• 1 hak holowniczy / 1 towing hook,  
• uciąg / bollard pull: 15 t., 
• bęben holowniczy – stalowa lina o długości 120 m. i średnicy 20 mm / towing drum – steel cable with a length of 120 m & a diameter of 20 mm, 
• kotwiczne / anchor: 
• 2 kotwice patentowe (każda 300 kg) obsługiwane przez elektryczną windę kotwiczną: / 2 patent anchors (each 300 kg) operated by an electric wind lass, 
• Wyposażenie przeciw pożarowe / Ffire fighting equipment:  
• 2 pompy pożarowo – ratownicze każda o wydajności / 2 fire-rescue pumps each with a capacity: 63m3/h, 
• umieszczone na sterówce działko wodne / placed on a wheelhouse water cannon,  
• zawory hydrantowe / hydrant valves,  
• Wyposażenie ratunkowo – nawigacyjne / Rescue – navigation equipment:  
• 2 tratwy pneumatyczne, każda dla 10 osób / 2 pneumatic rafts, each for 10 persons,  
• kamizelki ratunkowe / life jackets,  
• 1 radar oraz pławy / 1 radar ,
• Załoga / Crew: 5  os. / pers.

*     *     *

Bibliografia / Bibliography:

• Polska Marynarka Wojenna 1995 – Jarosław Ciślak, Lampart & Bellona, Warszawa 1995,
• Polskie Holowniki Morskie 1920 – 2015, Waldemar Danielewicz, Porta Mare Pomorska Oficyna Wydawniczo – Reklamowa, Gdynia 2015,
• Katastrofy i wypadki morskie floty pomocniczej PMH (1926 – 2016), Ryszard Leszczyński, Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, Gdańsk 2017,
• http://www.mw.mil.pl/index.php?akcja=news&id=17144